در کنار چند طرح زیرساختی مختلف که در استان کهگیلویه و بویراحمد در حال ساخت است، اما محیط زیست منطقه را هم به شدت تحت تاثیر قرار داده اند، این روزها باید نام میدان گازی «مختار» را هم اضافه کنیم؛ میدانی که سال ۱۳۹۱ در منطقه مختار یاسوج در کهگیلویه و بویراحمد کشف شد، اما تعیین تکلیف آن ۱۱ سال زمان برد و در نهایت شهریور امسال خبرهایی از آغاز فعالیت آن شنیده شد.

میدان گازی روستای مختار شهرستان بویراحمد جزو طرح های پیشنهادی در دور دوم سفر رییس جمهور و اعضای هیات دولت به استان بود و نماینده مردم استان هم وعده داده که اگر این میدان گازی فعالیتش را شروع کند، زمینه اشتغال نزدیک به هزار نفر را فراهم می کند. وعده ای که پیش از راه اندازی بخش زیادی از پروژه های حوزه پتروشیمی مطرح می شود، اما معمولا چیزی خلاف آن رخ می دهد. این مخزن در استان کهگیلویه و بویراحمد و فاصله ۱۰ کیلومتری شهر یاسوج واقع شده است، کلنگ میدان گازی مختار تیر ماه امسال به زمین زده شد و قرار است طرح ذخیره سازی این میدان گازی در دو مرحله اجرا و با توسعه این میدان، روزانه ۱۰ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز در کشور افزوده شود.

قرار است پس از اتمام دوره پنج ساله تولید از مخزن مختار، امکان بهره برداری از آن به عنوان یک مخزن ذخیره سازی گاز فراهم شود. در این مرحله ظرفیتی حدود ۱,۲۵ میلیارد مترمکعب در مخزن ایجاد می شود تا در ۸ ماه گرم سال روزانه ۵ میلیون مترمکعب در مخزن ذخیره و در ماه های سرد سال روزانه ۱۰ میلیون مترمکعب از آن تولید شود. در مرحله توسعه مخزن، بین ۸ تا ۱۰ حلقه چاه حفاری می شود. متعاقب این اقدام ها تاسیسات پالایشگاهی و تزریق گاز و واحد نم زدایی آن احداث می شود تا گاز مخزن به خطوط لوله سراسری گاز تزریق شود. پروژه توسعه میدان گازی مختار به منظور کمک به حل مساله ناترازی فصلی گاز و تقویت شبکه گاز کشور طراحی و اجرا می شود و در آینده با توسعه، بررسی و مطالعه جامع این میدان موضوع ذخیره سازی گاز هم در برنامه است. مجوز اجرای عملیات این پروژه، آذر ماه سال گذشته از طرف وزارت نفت صادر شد.

سال ۱۴۰۰ بود که سید علی احمدزاده، استاندار کهگیلویه و بویراحمد خواستار تعیین تکلیف میدان گازی مختار توسط وزارت نفت شد و گفت که راه اندازی میدان گازی مختار از مطالبات و خواسته های بحق مردم از مجموعه وزارت نفت است. این میدان در دولت سیزدهم تعیین تکلیف و پیمانکار میدان گازی انتخاب شده است و تجهیز کارگاه آن به زودی آغاز می شود و در سفر دوم هیات دولت کلنگ زنی اولین چاه از ۱۵ حلقه چاه آن آغاز خواهد شد.
پروژه مجوزمنابع طبیعی ندارد

این وعده ای است که از طرف موافقان پروژه مطرح می شود: در مرحله حفر چاه ارزیابی و اقدامات مطالعاتی ۲۰۰ تا ۲۵۰ نفر و در فاز توسعه ای شامل حفاری و احداث چاه توسعه ای، خطوط لوله، پالایشگاه و تاسیسات تزریق گاز حدود ۲ هزار نفر در این میدان مشغول به کار می شوند، ضمن آنکه پس از بهره برداری نیز برای ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر به شکل دایم و پایدار شغل ایجاد می شود. با وجود همه ویژگی های مثبتی که دولت روی آن تاکید می کند، مشکل این میدان گازی کجاست؟

یکی از مشکلات اصلی، قطع درختان بلوط در منطقه ای است که میدان گازی مختار روی آن بنا شده است. گفته می شود نزدیک به ۴۰۰ اصله درخت در محدوده دو کیلومتری این میدان قطع شده و تا امروز چند مسوول حوزه محیط زیست نسبت به آن واکنش نشان داده اند. البته منابع طبیعی می گوید تعداد درختان قطع شده کمتر از این رقم است. در این منطقه درختان بلوط دانه زاد وجود دارد که از نظر اکولوژیکی دارای اهمیت بسیار بیشتری نسبت به بلوط های شاخه زاد هستند. این منطقه یکی از پرتراکم ترین مناطق بلوط های دانه زاد است. از بین رفتن آنها اثرات بسیار منفی برای اکوسیستم خواهد داشت.

«حسین رضوی نژاد»، رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بویراحمد به «اعتماد» می گوید: «گزارش کارشناسان منابع طبیعی نشان می دهد که تعداد درختان قطع شده در منطقه از رقم اعلامی ۴۰۰ اصله کمتر است، اما بابت همین تعداد هم برای پیمانکار پرونده تخلف ساخته شده و در حال پیگیری است.»

او ادامه می دهد: «شرکت پیمانکار ماه گذشته محدوده ای را از منابع طبیعی استعلام کردند و ما هم آن را به کمیته فنی اداره کل منایع طبیعی استان ارجاع دادیم و آنها هم اظهارنظر کردند. طبق نظر آنها محدوده اولیه ای که کمترین سطح درخت را داشته باشد، موافق اولیه اعلام شد، اما هنوز مجوز نهایی صادر نشده است. قطع همین تعداد درختان کم هم بدون مجوز منابع طبیعی بوده و از همکاری ما هم استفاده نشده است. علاوه بر آن باید خسارت بند «ب» ماده ۱۲ را بابت قطع درختان پرداخت می کردند که آن را هم انجام ندادند. غیر از آن هم باید ماده ۴۷ را انجام می دادند که آن را هم انجام ندادند. پیمانکار باید محدوده ای که قرار بود قطع درخت انجام شود را با مراجعه به کارشناسان منابع طبیعی، روی عرصه مشخص می کرد، تعداد درخت را نشانه گذاری و بعد از قطع درخت هم باید لاشه آن را تحویل منابع طبیعی می داد. دپوی خاک های ناشی از خاکبرداری هم خارج از محدوده استعلامی انجام شده و بابت همین موارد پرونده به مراجع قضایی ارجاع شده است. خیلی از درختان هم در محل دپو مدفون شده اند.»

منابع طبیعی شهرستان پیش از این هم گفته بود که محدوده چاه ۱۰۵ در ۱۵۵ متر است که در این محدوده به اجبار همه درختان باید قطع شوند. نمایندگان وزارت نفت از تهران به منطقه آمدند و به آنها گفته شده هر چند مجوزهایی در سطح کلان صادر شده، اما باید در منطقه هم هماهنگی و بررسی های لازم انجام شود.

میدان گازی مختار یک تهدید بزرگ دیگر نیز برای شهر یاسوج دارد و آن به تعارضات میان مردم با دولت برمی گردد. در روزهای اول آغاز به کار فعالیت های این میدان گازی، شنیده هایی مبنی بر اختلاف میان مردم و دولت بر سر زمین های منطقه وجود داشت و گفته می شد ممکن است زمین ها و اراضی کشاورزی مردم منطقه مختار که ده ها و بلکه صدها سال پدران و نیاکان و اجداد آنها روی آن کار کرده اند توسط دولت تصاحب شود.
تکلیف پیوست محیط زیستی پروژه روشن نیست

طبق اظهارات «سمیه رفیعی»، رییس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی، به نظر می رسد این پروژه پیوست محیط زیستی هم ندارد. او چند روز پیش درباره این پروژه گفته بود: درختان منطقه جنگلی مختار برای بهره برداری از میدان گازی قطع شدند. اتفاقی که به گفته مسوولان اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بویراحمد بدون مجوز نهایی و نقض قوانین منابع طبیعی کشور انجام شده است که همین مساله جای انتقاد دارد.

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه درختان بلوط جزو درختان دیر رشد، ارزشمند و مقاوم محسوب می شوند، اضافه کرده است: «پیشانی شهر یاسوج پوشیده از درختان بلوط است که یک مولفه حیاتی و زیست محیطی برای اهالی منطقه به شمار می رود، هر اصله نهال بلوط نیازمند گذر زمان صد سال است تا تبدیل به درختی تنومند شود، از بین رفتن هر اصله درخت یعنی نابودی ده ها سال مقاومت و ارزش اکولوژیک؛ متاسفانه این مهم به راحتی به دست نمی آید و استدلالی همچون کاشت مجدد نهال می تواند جبران درختان بلوط قطع شده باشد و تحلیل درستی در برابر تخریب آگاهانه جنگل ها نیست.» رییس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی در ادامه تاکید کرد: «هر نوع پروژه ای که قرار است در دامنه و قلب زاگرس کلید بخورد باید همراه موجودی های زاگرس باشد، در پروژه گازی که قرار است در پیشانی یاسوج رخ دهد، باید پیوست زیست محیطی داشته باشد، در حال حاضر پروژه مختار مشخص شود که پیوست محیط زیستی دارد یا خیر؟ باید این مساله به صورت جدی دنبال شود.» رفیعی با بیان اینکه اگر پروژه استخراج گاز منطقه جنگلی مختار حدود ۱۱ سال قبل کلید خورده باید پیوست محیط زیستی آن امروز به روز شده باشد، ادامه می دهد: «نمی توان اثرات و پیوست محیط زیستی که ۱۱ سال قبل آغاز به کار کرده را نادیده گرفت. از طرفی باید حداقل ضرر و زیانی که به جنگل های زاگرس وارد می کند را در نظر بگیریم، در حال حاضر جنگل های زاگرس درگیر آفت و هر از چندگاهی درگیر آتش سوزی هستند؛ تمام موارد عنوان شده مسیری برای از بین رفتن این جنگل ها شده است، اگر امروز به بهانه های مختلف از جمله مسائل توسعه ای تیشه به ریشه درختان زاگرس بزنیم، بی تردید شاهد مرگ تدریجی جنگل های زاگرس خواهیم بود.»