نبود ارز ترجیحی به قیمت ۴۲۰۰ تومان مشکلی قدیمی را این بار به شکلی جدید درست کرده است. چنانکه به گفته مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی و امور گمرک ایران شش میلیون تن کالا در بنادر و گمرکات کشور رسوب شده است. او می افزاید: بیش از ۳/۵میلیون تن از این کالاها در بندر امام خمینی است و کشتی ها در حال تخلیه این کالا های اساسی هستند. او افزوده است: از ابتدای سال، بیش از ۱۰ میلیون تن کالا های اساسی ترخیص شده و در حال حاضر ۹۰ درصد کالا هایی که در بنادر و گمرکات کشور هستند، ارز ترجیحی دولت را دریافت می کنند و طبق دستور جدید رییس جمهور، وزارت جهاد کشاورزی و بانک مرکزی در تامین ارز این کالا ها اقدام و کمک می کنند که در ترخیص مشکلی نداشته باشند و صاحبان کالا بتوانند کالا های خودشان را در کوتاه ترین زمان از گمرک ترخیص کنند. به گفته وی مقادیر زیادی گندم، ذرت، جو، کنجاله سویا، روغن و دانه های روغنی در گمرکات دپو شده که با تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی ترخیص می شوند. در حالی در جریان افزایش قیمت برخی از بحث کمبود نهاده های تولید یا عدم توزیع مناسب آن همواره مورد تاکید قرار دارد که در حال حاضر ۳.۸ میلیون تن یعنی بیش از ۶۰ درصد از کالاهای اساسی موجود در گمرک و بنادر را سه نهاده تولید ذرت، جو و سویا با دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی تشکیل می دهد. بررسی آخرین وضعیت موجودی کالاهای اساسی در روزهای اخیر نشان می دهد که همچنان حجم بالایی از واردات و موجودی کالاهای اساسی به نهاده های تولید اختصاص دارد؛ به طوری که ۶.۱ میلیون تن کالای اساسی شامل گندم، ذرت، برنج، جو، سویا، شکر، روغن خام و دانه های روغنی در گمرک و بنادر موجود در شناورها وجود داشته که بیش از ۳.۸ میلیون تن یعنی بالغ بر ۶۲ درصد مربوط به نهاده های تولید است. ذرت همواره بالاترین حد واردات نهاده های تولید و البته کالاهای اساسی را به خود اختصاص می دهد و در حال حاضر ۱.۸ میلیون تن از این کالا در گمرک و بنادر است که ۱.۳ میلیون تن آن در انبارها موجود و حدود ۵۰۰ هزار تن هم در شناورهای کنار اسکله یا در حال تخلیه قرار دارد. اما جو دیگر نهاده تولید است که طبق آخرین گزارش بیش از یک میلیون تن از آن در بنادر وجود دارد که ۸۸۰.۲ هزار تن موجود و بالغ بر ۱۵۵ هزار تن هم در شناورها در حال تخلیه است. سویا نیز بالغ بر یک میلیون تن موجودی آن در آمار دیده می شود که ۸۳۶.۷ هزار تن در انبارهای گمرک و بنادر و بالغ بر ۲۳۰ هزار تن هم در شناورها موجود است.
حواشی تامین ارز دریافت کنندگان ارز ۴۲۰۰

این در شرایطی است که حتی در واردات کالاهای اساسی دریافت کننده ارز ۴۲۰۰ تومان که محدود به شش قلم ذرت، جو، سویا، گندم، روغن و دانه های روغنی به همراه بخشی از دارو و تجهیزات پزشکی می شود، همواره این سه قلم نهاده تولید در صدر واردات بوده است؛ طبق آمار در پایان سال گذشته از ۲۳.۱ میلیون تن کالای اساسی وارد شده (در ۲۵ گروه کالایی) بیش از ۱۳.۴ میلیون تن به ارزشی بالغ بر ۳.۷ میلیون دلار مربوط به ذرت، جو و کنجاله سویا بود که ۵۸ درصد وزن کل واردات در ۲۵ گروه اقلام اساسی را در بر می گرفت.
هیچ کس نمی داند چقدر کالا در بنادر رسوب شده است

با اینکه سخنگوی گمرک میزان کالای اساسی رسوب کرده در بنادر ایران را ۶ میلیون تن عنوان کرده اما نایب رییس کمیسیون اصل نود مجلس در اظهارنظری متضاد با او در این باره گفته است: افرادی که متولی این کار هستند نسبت به اینکه چه کالاهایی وارد شده یا خارج شده و همچنین چه کالاهایی در انبارها وجود دارد هیچ گونه پاسخی ندارند یعنی یک سامانه ای که در آنجا ثبت شده باشد وجود ندارد هیچ کس در این عالم نمی داند چه میزان کالا در گمرک رسوب شده است. نصرالله پژمانفر ادامه داد: باید سامانه ای داشته باشیم که نشان دهد چه کالایی وارد و چه کالایی خارج می شود؛ ما باید مسوولیت کالا از زمانی که ثبت سفارش می شود تا زمانی که این کالا وارد کشور می شود و در انبار می ماند و چه مسیری طی می کند و در نهایت مصرف کننده که این کالاها به دست آنها می رسد را تعقیب کنیم. پژمانفر گفت: متاسفانه به رغم اینکه دنیا این تجربه را دارد و ما در این موضوع مصوبات قانونی داریم، ولی کسی پاسخگو نیست.

وی افزود: مهم ترین مساله در این موضوع تعارض منافع است و عدم هماهنگی بین دستگاه ها که بخشی از آن خواسته یا ناخواسته منجر به چنین اتفاق هایی شده است.

وی خاطرنشان کرد: در این موضوع ما زمینه سازی کردیم یعنی اعلام کردیم مثلا سازمان بنادر، گمرک و انبارها مستقل هستند و بعد از اینکه کالا از گمرک خارج می شود دیگر قابل رصد نیست که این عدم نظارت و سامانه در این موضوع منجر به بروز چنین شرایطی شده است.

وی افزود: یکی از مسائل اساسی هم اخذ مجوزهای متعدد در این موضوع است که با رسوب کالا مرتبط است.