پایان یافتن سوخت¬های فُسیلی و منابع نفت و گاز و محصولات و فرایندهای مرتبط، اتفاق مخاطره¬آمیزی است که وقتی قابل پیش¬بینی هم می¬شود، میزان دلهره¬آور بودنش تشدید هم می¬شود.
تصور ایران بدون نفت! ایران بدون گاز! ایران بدون پتروشیمی! یک موقعیت آخرالزمانی ترسناک را برابر دیده گان ما استوار خواهد کرد.
برگردیم به پیش از کشف نفت در منطقه¬ی بی¬بی¬یان مسجدسلیمان. برگردیم به دورانی که خبری از نفت نبود و از بالای بالا به تمام سرزمین پنهاور ایران نگاه کنیم. البته شرایط زمانه رو به جهش و پیشرفت دارد؛ و دیگر به وضعیتی بر نمی¬گردیم که مردان با تنپوش¬های پاره¬پاره و مندرس و زن¬ها با برقع و روبند و با شرم و ترس به دوربین ابراهیم خان عکاس باشی و یا لنز دوربین آنتوان سوروگین نگاه کنند تا تصویرشان در عکس¬های سیاه و سفید به تاریخ الصاق شود. دیگر به دوره¬ی سیاه و نکبتی قاجاریه بر نمی¬گردیم و این همه اسباب و صور مدرنیته، خلاف عقل است که برگردد به موقعیت پلشت و سیاه و تیره و تار ۱۸۰ یا دویست سال پیش ایرانِ سراسر فقر و فرسوده¬گی.
ولی برای فردای بدون نفت ایران، قرار است چه کاری صورت بگیرد و چه تمهیداتی اندیشیده شده است و برای آینده¬ی ایران زمین چه برنامه هایی داریم؟! تصور ایران بدون نفت و این محصولات انرژی آفرین و بودجه افزا، که شریان اصلی استواری اقتصاد و حیات کشور به آن وابسته است، قرار است با چه چیزی و با کدام منابع جایگزین شود؟!
در بُعد کلان¬تر، خاورمیانه و یا تمامی جهان بدون نفت، یک موقعیت آبزورد و دلهره¬آور است.
بسیاری از کشورها، آگاهانه به سمت تولید و یا بهره¬برداری از منابع جایگزین رفته اند. بسیاری از کشورها، منابع نفت و گاز زیرزمینی خود را ذخیره می¬کنند و با این استدلال که این منابع متعلق به آینده¬گان است، به سوی دیگر منابع و یا تولید انرژی های متفاوت می¬روند. واقعیت امر این است که در دویست سال گذشته، به صورت افراطی و سرسام¬آوری از ذخایر فسیلی استفاده شده است و بشر این دو قرن اخیر، به طور مستقیم و به طرز وحشتناکی از آب و درخت و هوا و اعماق زمین سو استفاده کرده است.
انرژی¬های دیگر، و بعبارتی انرژی¬های جایگزین، و بطور مصداقی و موردی، انرژی خورشیدی، یکی از راه¬های مفید و بدون آسیب، و ضروری این زمانه است؛ که در بسیاری از کشورها به صورت جدی دارد دنبال می¬شود و چند سالی است که در ایران نیز به آن توجه نشان داده می شود. یک ضرورت تاریخی و بناچار که ایکاش فارغ از بازی¬های رایج سیاسی و منازعات جناحی و یا در ورای احساس تهدیدهای همواره¬ی کشورهای متخاصم، بیشتر و جدی تر به آن پرداخته شود.
در برخی از کشورهای اروپایی به صراحت اعلام می¬کنند که به دلیل آب و هوای خاص و یا وجود مناطق کوهستانی بسیار و یا کم برخورداری از وسعت زمین مناسب، توجه و پرداختن به انرژی خورشیدی با دشواری صورت می¬گیرد.
ولی در ایران که حجم عمده¬ای از مساحت سرزمین ما را بیابان¬ها و کویرهای بزرگ تشکیل داده است، این بستر فراهم و مهیاست.
واقعیت این است تا به امروز مردان برآمده از سرزمین¬های کویری و فلات مرکزی و کم برخوردار از دریا و آب، مانند یزد و کرمان و اصفهان که بطرز عجیبی همواره سکانداران وزارت نیرو و صنایع و یا دولت¬های مختلف جمهوری اسلامی بوده¬اند، نگاهی که به مقوله¬ی استفاده از منابع موجود کرده¬اند، یک نگاه صرف مصرفی و انتقال منابع از سواحل و بنادر کشور به داخل فلات و شهرهای کویری بوده است. مردان کویری دولت، هیچوقت نخواسته¬اند و یا نتوانسته¬اند صنایع بزرگ مستلزم استفاده از آب بعنوان یک عنصر حیاتی و چرخاننده¬ی موتور صنایع را به کنار سواحل استان¬های لب دریا و خلیج انتقال بدهند و بالعکس از آب شُربی که به سختی تصفیه می¬شود و یا از اعماق زمین استخراج می شود و یا از چند رود آب شیرین مانند کارون تهیه می¬شود، برای حفظ و گردش کار این صنایع ، استفاده کرده اند.
صنایع فولاد بعنوان نمونه، بنا به ضرورت باید کنار دریا و سواحل خلیج فارس تعبیه می¬شد و بشود. ولی می¬بینیم متاسفانه باز هم در استان¬هایی کلید می-خورد و به بهره¬برداری می¬رسد که حتا در تامین پیوسته¬ی آب شرب مردم آن استان¬ها نیز به زحمت افتاده¬ایم.
سدسازی¬ها، و به ویژه سدسازی¬های غلط و نابودکننده¬ی اکوسیستم و محیط زیست کشور، و تولید دشوار و هزینه¬بر برق از آب سدها، در چنین شرایطی توجه و ضرورت استفاده از سوخت های جایگزین را حیاتی¬تر و ملموس¬تر می¬کند.
دولت باید درک کند که باید به این سمت شناور شود. دولت باید در این عرصه از بخش خصوصی حمایت کند و بخش خصوصی را به صورت جدی و موثر به این سو هدایت کند؛ و اگر شب و روز در اهمیت استفاده و نیاز امروز کشور به جایگزینی و استفاده از سوخت خورشیدی و تشویق سرمایه¬گذاران به احداث مزارع انرژی بادی و خورشیدی به جای منابع زیرزمینی، تبلیغ شود، باز هم از کشورهای پیشرو در این صنعتِ بدون ضرر و آسیب و به طور قطعی، سودآور و سالم، مثل همیشه عقب نخواهیم ماند.
تا به امروز کشورهای آلمان و اسپانیا و ژاپن، پیشروترین کشورهایی هستند که دارند از برق حاصل شده از انرژی رایگان و در دسترس خورشید در صنایع و استفاده عمومی و خدماتی به مردم کشورهای¬شان استفاده می¬کنند.
در ایران نیز در قزوین و هرمزگان و یزد و در چند نقطه¬ی دیگر نیز از این صنعت تازه و هنوز ناشناخته، دارد بهره¬برداری می¬شود. امید است با توجه به امکان جذب صددرصدی و بازدهی سرمایه¬گذاری در این بخش به همین میزان و درصد، در خوزستان و دیگر مناطق کشور، شاهد چنین اتفاق مبارکی باشیم.