این زمین لرزه بزرگ ترین زلزله ایران بعد از زلزله ۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ اردکول قائن و مهم ترین رخداد لرزه ای در کوه های زاگرس پس از زمین لرزه سیلاخور درود با بزرگای ۷.۴ در سال ۱۹۰۹ میلادی (۱۲۸۷ شمسی) بود.

یکشنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۶ ساعت ۲۱:۴۸:۱۶ به وقت محلی، زلزله ای شدید با بزرگای ۷.۳ در منطقه مرزی ایران و عراق در حوالی شهرستان سرپل ذهاب رخ داد.

در شمال سرپل ذهاب نیز زلزله ۹۵۸ میلادی زاب که باعث زمین لغزش بزرگ در دامنه «مله کبود» در شمال شرق سرپل ذهاب شد، مهم ترین سابقه لرزه خیزی منطقه بود. پیش لرزه ای با بزرگای ۴.۵ دقیقا ۴۳ دقیقه قبل از زلزله اصلی رخ داد که مردم منطقه به دلیل وقوع آن هوشیاری نسبی پیدا کردند و به همین ترتیب تلفات محدود شد. البته منطقه رومرکزی جمعیتی حداکثر حدود صدهزار نفر داشت که حدود ۴۰ هزار نفر در سرپل ذهاب ساکن بودند. تا بامداد روز بعد و چند ساعت پس از زلزله تصویر روشنی از گستردگی خسارت های احتمالی آن وجود نداشت. ابزارهای پشتیبان تصمیم گیری در استان کرمانشاه موجود نبود و نیروهای اعزامی نیز فاقد امکان برای ارزیابی سریع خسارت و تلفات بودند. با استفاده از این ابزار می توان اولین تخمین ها درمورد تلفات و خسارات احتمالی را بر اساس نگاشت لرزه نگارها و شتاب نگارها در چند دقیقه اول پس از زلزله ارائه داد و به درک اولویت های اعزام تیم های امدادی به آسیب دیده ترین افراد کمک کرد. این زمین لرزه در ۱۰۹ ایستگاه جنبش شدید زمین در شبکه ملی شناب نگاری ایران در استان های غربی و مرکزی ثبت شد. بیشینه شتاب در ایستگاه سرپل ذهاب با شتاب حدود ۶۸۴ گال گزارش شد. متاسفانه این رویداد فاجعه بار ۶۴۰ کشته، حدود ۱۰ هزار مجروح و حدود هزار میلیارد تومان خسارت (به قیمت سال ۱۳۹۶) بر جای گذاشت. هزینه های بازسازی و خسارات هنگفتی به ساختمان ها، خانه ها و زیرساخت های منطقه کانونی وارد شد. مدیریت آوار ساختمان های آسیب دیده یک مسئله حیاتی برای مسئولان محلی بود و فقدان آمادگی یک اشکال جدی بود که موجب شد تا علاوه بر زمان، بودجه و نیروی کار زیادی نیز صرف شود. یک ارزیابی از میزان هزینه برای بازسازی منطقه در سالروز این زلزله میزان هزینه ۱۵ هزار میلیارد تومان را نشان داد. کانون این زمین لرزه در حدود ۱۰ کیلومتری جنوب ازگله و حدود ۳۵ کیلومتری شمال سرپل ذهاب بود. در برخی مناطق از جمله شهرهای استان های لرستان، خوزستان، همدان، ایلام، کردستان و آذربایجان شرقی و غربی مردم وحشت زده خانه های خود را ترک کردند. یک دلیل مهم برای آسیب شدید در شهر سرپل ذهاب توسعه شهر سرپل ذهاب بر روی زمین های کشاورزی و در مجاورت رودخانه الوند بود. به دلیل شهرک سازی بر روی خاک دستی برای تسطیح زمین های کشاورزی شرایط تشدید امواج لرزه ای فراهم شد و محله های فولادی و شیرودی در زمان زلزله شدیدتر لرزیدند. رودخانه الوند در سیلاب پنجم فروردین ۱۳۹۸ طغیان کرد و زلزله زده هایی که هنوز در چادرها و کانکس ها ساکن بودند، گرفتار کرد. دو نفر کشته شدند و چادرها و کانکس های مردم دچار آب گرفتگی شد. بر اثر وقوع سیل در مجموع دو هزار و ۱۸۵ واحد مسکونی آسیب دید که از این میزان ۱۵۳ واحد شهری و بقیه روستایی بودند که ۷۳ واحد در بستر رودخانه قرار داشتند.

  • نویسنده : دکتر مهدی زارع
  • منبع خبر : شرق