۱- تغییرات اقلیمی: ایران یکی از قربانیان تغییرات اقلیمی است. موضوعی که کنترل و مهار «همه» اثرات آن در توان ما نیست. تغییرات عظیمی که گرچه انسان بر تشدید آن اثرگذار است؛ اما مثل توفان های عظیم، زلزله های هولناک و… آدمی مقهور آن است. یکی از دلایل کمبود بارش هایی که با خود کم آبی می آورد، تغییرات اقلیمی است که امکان دستگیری، بازجویی و دادگاهی کردن آن مقدور نیست!

۲- مدیران آبی: ضرب المثل «علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد» از فرط تکرار در ایران نخ نما شده است. تجربه نشان می دهد که بسیاری از مدیران ما نه تنها برای قبل از وقوع یک بحران علاجی ندارند؛ بلکه حین و پس از وقوع آن هم ایده و برنامه ای برای مهار اثرات منفی آن ندارند. برخی تصمیمات آنها حتی این اثرات را تشدید کرده است. کشت برخی محصولات کشاورزی که به آب بسیار نیاز دارند، تاسیس صنایع و کارخانجاتی مانند فولاد که در مصرف آب شهرت دارند، آن هم در مناطقی که از دیرباز با کم آبی دست و پنجه نرم کرده اند، از بین بردن درختان بومی و جایگزینی درختان غیربومی که مثل پمپ آب را از اعماق بیرون می کشند، صدور مجوزهای برداشت بی رویه، انتقال آب از حوضه های مجاور و… نمونه های بسیار ساده ای از اقداماتی به شمار می روند که سوءمدیریت ها باعث آن شده اند.

اما با چه مکانیسمی می توان مقصران گذشته را شناسایی و سهم هریک را مشخص کرد؟ حتی اگر شناسایی کنیم، امکان برخورد قضائی با آنها وجود دارد؟ برخورد قضائی با آنها سفره های زیرزمینی را پر آب خواهد کرد؟ آب رفته به جوی بازمی گردد؟

۳- مصرف کنندگان: مصرف بی رویه و غیرمسئولانه یکی دیگر از دلایل بروز بحران آبی موجود است. باید بپذیریم که سودجویی بعضی از کشاورزان در مصرف بی رویه، هدر دادن آب از سوی برخی شهروندان بی مسئولیت در مصارفی که می توان آن را بهینه مدیریت کرد و اضافه برداشت آب در صنایع آب بر، همگی بسیار تاثیرگذار هستند.

آیا ما همگی بر متهم های ردیف اول و بعدی این بحران اتفاق نظر داریم؟ در شرایط بحران آب هر قطره، سرنوشت ساز و ارزشمند است و پیشگیری از هدررفت آن می تواند اندوخته های اندک آبی مان را از تاراج نجات دهد. پس بهتر است به جای گشتن بیهوده دنبال متهمان و مقصرانی که هرگز پیدا و محاکمه نخواهند شد، خودمان درباره آنچه به آن «نقد» داریم، مدیریت کنیم.