جسته و گریخته از قباد آذرآیین ( متولد ۱۳۲۷ . مسجدسلیمان ) چیزهایی خوانده بودم که به زودی محو نمی شدند و از خاطر نمی رفتند و این نشان از دقت نویسنده است در انتخاب مکان و موضوع، چیزی که نویسندگان جنوبی در آن تبحر خاصی دارند. شخصیت های خلق شده در آثار نویسندگان جنوبی (خطه خوزستان) هویت جغرافیایی دارند، و زبان و رفتار آنها در همین جغرافیا، به مکان معنای خاصی می بخشند. در آثار احمد محمود، ناصر تقوایی، عدنان غریفی و نسیم خاکسار چنین رفتارهایی با مکان و جغرافیا شده است؛ از همین رو آدم های عاصی و سرگردان داستان هایشان، با عملکرد خود، مکان را به نفع رفتارهای لجام گسیخته شان شکل می بخشند. بدون شک این حس کاریزماتیک در تک تک آدم های داستان های جنوبی به مخاطب منتقل می شود.کتاب «توله های تلخ»، در کل، از یک طنز سیاه درونی برخوردار است، که در همین روند، نویسنده تاریکی دور و بر آنها را وارد یک بازی دراماتیک تلخ می کند. به همین دلیل «خروس» در جای جای این رمان به عمد برمی گردد تا به مخاطب خیره شود و این نشان از ساخت و پرداخت درست این کاراکتر است.رمان «توله های تلخ»، کتاب لذت بخشی است؛ لبریز از خاطره هایی برزخی و دردهایی جانکاه که هرگز التیام نمی یابند. انگار این جور دردها برای همین پیدایشان می شود تا همیشه وبال گردن آدم ها و گاه مخاطب باشد: «دکترها جوابم کرده اند. هیچ کس سعی نمی کند چیزی را ازم پنهان کند. نه دکترها، نه زنم، نه بچه هام. نه حتا کوچک ترین نوه هام، سیما و کیان. آنها هم همان طور که روی زانوهام نشسته اند می توانند سرشان را بالا کنند و تو صورتم بگویند: «بابابزرگ، داری می میری!» اگر این را نمی گویند حتما از ترس بزرگ ترهاست…» (ص ۹).

آذرآیین، نویسنده اعماق است؛ جایی که مملو از صداهای شنیده نشده است که با رویدادها و ماجراهای دردآور در سطح داستان پراکنده می شود. هدف اصلی رمان، با توجه به بیان حقایق، گفتن داستان است. بدون شک در تمام داستان های جنوبی که به دلیل ژانر ادبی، وابسته به پیرنگ اند، موضوع چنین داستان هایی به طور اخص انسان است. از همین رو چنین ادبیاتی مجموعه ای از عواطف و ارزش هایی ست که اندیشه های انسانی را شیوه های مختلف روایی تعیین می کند و همین عینیت بخشیدن به مخاطب این امکان را می دهد تا به طور غیرمستقیم وارد تجربیات شخصیت ها بشویم. اگر «فلو»، «اسی»، «خروس»، «عبدی»، «زینب» و… از توی «برزخ آباد» برمی گردند تا به ما خیره شوند، می خواهند بدانند که آیا ما صدایشان را شنیده ایم! ما در حین خوانش رمان صداهایشان را خیلی قوی و محکم می شنویم، چون درصد بیشتر رمان فضایی مردانه دارد و این در ادبیات جنوب چیز تازه ای نیست. به هر صورت حس کردن یا نشنیدن هر صدایی، درواقع شنیدن صدای «خود» است. می توان گفت در سرتاسر رمان عصب شنیداری گره می خورد با حس مخاطب.