«واکسن پاستور می تواند برای سنین نوجوانی استفاده شود؛ همچنین واکسن سینوفارم چینی مجوز مصرف برای سنین زیر ۱۸ سال را گرفته است. این دو واکسن در سبد واکسیناسیون ما نیز وجود دارد و طبق برنامه و اولویت بندی اعلام شده از سوی معاونت بهداشتی وزارت بهداشت این واکسن ها برای نوجوانان استفاده خواهد شد.» با این اعلام محمدرضا شانه ساز، رییس سازمان غذا و دارو در جریان گفت وگوی تلویزیونی اش رسما تایید شد: مجوز تزریق دو واکسن برای گروه سنی زیر ۱۸ سال در ایران صادر شده است. آموزش و پرورش البته توضیح داده است که رضایت والدین از شروط تزریق واکسن به گروه سنی زیر ۱۸ سال است.

در یک سال و نیم گذشته، کشورهای بسیاری (به خصوص آنهایی که توانستند روند واکسیناسیون عمومی را در زمستان آغاز کنند و در بهار به اوج برسانند) مدارس به هر ترتیب که بود با اتخاذ تدابیر شدید بهداشتی باز نگه داشته شدند. قوانین سختگیرانه پوشیدن ماسک همراه با حفظ فاصله اجتماعی و اطمینان از واکسینه شدن بزرگسالان از جمله دلایلی بود که سبب شد در بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا، آسیای جنوب شرقی و البته امریکا مدارس به کارشان ادامه دهند، هرچند در مواردی هم با پیدا شدن یک باره چند تست مثبت در یک مدرسه ممکن بود کل دانش آموزان راهی قرنطینه شوند و ادامه کلاس ها به صورت آنلاین برگزار شود. در ایران با بیش از ۱۵ میلیون دانش آموز و روند واکسیناسیون عمومی که بسیار با تاخیر آغاز شد، این اتفاق رخ نداد. ایران یکی از بلندمدت ترین دوران تعطیلی فیزیکی مدارس در اغلب شهرهایش را شاهد بود و حالا با سرعت گرفتن واکسیناسیون، صحبت از بازگشایی تدریجی مدارس مطرح شده است. در عین حال حالا بحث واکسینه کردن گروه سنی زیر ۱۸ سال هم مطرح شده است، بحثی که از چند ماه قبل در اروپا و امریکا و چین هم مطرح بود و با صدور مجوزهایی استفاده از آن در کودکان بین ۱۲ تا ۱۸ سال هم آغاز شد. هرچند قوانین و شروط این واکسیناسیون هم به لحاظ حقوقی و هم پزشکی در کشورهایی مانند بریتانیا و آلمان به بحث های بسیار گذاشته شد. در بهار سال جاری و پس از دریافت مجوز تزریق واکسن به گروه سنی بالای ۱۲ سال در اتحادیه اروپا، دویچه وله به نقل از ینس اشپان، وزیر بهداشت آلمان نوشت: «تصمیم در مورد واکسیناسیون تصمیمی شخصی است و توسط والدین فرزندان با مشورت پزشکان می تواند اتخاذ شود.» در بریتانیا هم تزریق واکسن به گروه سنی تا ۱۶ سال باید با رضایت والدین باشد هرچند کودک زیر ۱۶ سال اگر مایل به دریافت واکسن باشد و پزشک شرایط او برای دریافت واکسن را تایید کند، علی رغم میل والدینش هم می تواند واکسن بزند. دویچه وله به نقل از آلنا بویکس، رییس شورای اتیک آلمان که از طرفداران واکسیناسیون افراد جوان تر است، نوشته: «مهم ترین استدلال برای واکسیناسیون افراد ۱۲ تا ۱۵ سال این است که آنها نیز می خواهند و حق دارند که از خود در برابر بیماری کرونا محافظت کنند.» در سراسر دنیا سوالات بسیار در مورد واکسیناسیون کودکان و نوجوانان مطرح شده است. کشورهای محدودی مانند چین و کوبا هم البته واکسیناسیون را از سنین بالای دو سال آغاز کرده اند.
اولویت بندی دانش آموزان برای دریافت واکسن

تا اینجا آنگونه که آموزش و پرورش توضیح داده است، روند تصمیم گیری در مورد واکسیناسیون نوجوانان در ایران هم تقریبا با مدل جهانی هم خوان است. یکی از این موارد در نظر داشتن اولویت برای دانش آموزان با بیماری های زمینه ای است و شرط دیگر اینکه در حال حاضر نمی توان در مورد تزریق واکسن دانش آموزان اجباری قایل شد. روز گذشته محمدمحسن بیگی، مدیرکل دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش در مورد واکسیناسیون دانش آموزی به ایلنا توضیح داد: «ما از وزارت بهداشت درخواست کرده ایم که نسبت به واکسیناسیون دانش آموزان اقدام کنند. همچنین اطلاعات لازم در خصوص تعداد دانش آموزان و مقطع آنها را به وزارت بهداشت اعلام کردیم. اکنون منتظریم که نحوه واکسیناسیون از سوی وزارت بهداشت اعلام شود، ولی فعلا به شکل رسمی چیزی را به ما اعلام نکرده است.» او درخصوص اولویت دانش آموزان برای دریافت واکسن کرونا بیان کرد: «پیشنهاد ما این بود در مرحله اول، دانش آموزان مدارس استثنایی و در مرحله بعد دانش آموزان پایه دوازدهم و دانش آموزانی که بیماری زمینه ای دارند، واکسینه شوند.» او همچنین توضیح داده است که واکسن هایی که برای گروه زیر ۱۸ سال استفاده می شود واکسن های خاصی بوده و جدا از آن واکسن هایی است که برای بزرگسالان استفاده می شود.

بنا بر توضیحات محسن بیگی، کد ملی دانش آموزان در اختیار وزارت بهداشت قرار خواهد گرفت تا از طریق آن در سامانه واکسیناسیون احراز هویت شوند. اما همه اینها به این معنا نیست که مدرسه هم مانند دانشگاه، دریافت دو دوز واکسن را شرط ورود به کلاس درس کند: «فعلا اصل عمل واکسیناسیون در دانش آموزان انجام نشده است، پس این شرط وجود ندارد، مگر اینکه واکسن به میزانی توزیع شود که تقریبا همه دانش آموزان واکسینه شوند تا بتوان این شرط را هم به نوعی لحاظ کرد. اگر واکسن دو نوبته باشد به ۳۰ میلیون دز واکسن نیاز داریم و اگر تک نوبته باشد به ۱۵ میلیون دز واکسن برای دانش آموزان نیاز داریم.» او با اشاره به جمعیت کل دانش آموزان کشور گفت: «تعداد دانش آموزان کل کشور ما از مقطع پیش دبستانی تا پایه دوازدهم حدود ۱۵ میلیون نفر است. قاعدتا وزارت بهداشت روند واکسیناسیون را با دانش آموزان مدارس استثنایی آغاز خواهد کرد که جمعیت آنها نیز حدود ۱۰۰ هزار نفر است. وزارت بهداشت واکسیناسیون دانش آموزان را از سنین بالاتر و گروه های خاص شروع خواهد کرد و قاعدتا واکسیناسیون بلافاصله به گروه سنین پایین نمی رسد، بر این اساس شاید لازم باشد مدت طولانی را برای دریافت واکسن منتظر بمانند.» اینجا است که موضوع رضایت والدین هم به میان می آید. محسن بیگی در پاسخ به این سوال که آیا رضایت والدین دانش آموزان برای واکسیناسیون شرط است؟ گفت: «حتما همینطور است، زیرا واکسن در کشور به شکل توصیه ای و داوطلبانه است، اما خانواده ها باید در این زمینه با ما مشارکت کنند.»

روز گذشته وزارت آموزش و پرورش با صدور اطلاعیه ای در خصوص بازگشایی مدارس؛ «اصول حاکم بر روند فعالیت حضوری مدارس» را تشریح کرد. در این اطلاعیه ۹بندی که با عنوان «اطلاعیه شماره ۱» منتشر شده آمده است: «حفظ سلامت دانش آموزان، معلمان و خانواده ها اولویت اصلی در فرآیند بازگشایی حضوری مدارس می باشد. روند گسترش آموزش های حضوری، اقتضایی و تدریجی است. تصمیمات اجرایی به مدارس، مناطق یا نواحی تفویض می گردد و…» در بند چهارم اطلاعیه تاکید شده: «لازم است افکار عمومی نسبت به ضرورت تقدم تعلیم و تربیت حضوری بر روش های غیرحضوری اقناع شود.» این موضوع یعنی آموزش و پرورش و وزارت بهداشت باید به سوالات بسیاری در مورد نحوه بازگشت به مدارس و واکسن کودکان و نوجوانان پاسخ دهند. در عین حال باید دید که واقعیت فیزیکی مدارس و جمعیت حاضر در کلاس ها تا چه اندازه به روند بازگشت به مدرسه کمک خواهد کرد چرا که در کشورهایی که حتی قبل از واکسیناسیون نوجوانان هم کلاس های درس را دایر کردند، نقطه قوت در اجرای فاصله گذاری، پوشیدن ماسک و تست های رایگانی بود که در اختیار دانش آموزان و خانواده ها قرار می گرفت. مدیرکل دفتر سلامت و تندرستی آموزش و پرورش هم در گفت وگوی روز گذشته خود توضیح داده است که «در کشورهایی که واکسن دریافت می کنند توصیه می شود کودکان و بزرگسالان همچنان مراقب های بهداشتی را داشته باشند. بنابراین اگر واکسن هم بیاید باز هم باید مسائل بهداشت فردی رعایت شود و کنترل ها در این زمینه ادامه یابد.» نباید از یاد برد که در دنیا همچنان دسترسی کامل و بدون مانع گروه های سنی بالاتر و افراد در معرض خطر همچنان در اولویت است. در عین حال بحث های تخصصی در مورد واکسیناسیون کودکان و نوجوانان ادامه دارد. بحث هایی که باید به زودی در ایران هم جهت روشن شدن افکار عمومی و به خصوص والدین و دانش آموزان آغاز شوند.