رییسی اگر بتواند شرایطی فراهم کنند تا متخصصین ونخبگان ازکشور مهاجرت نکنند و سرمایه داران داخلی، سرمایه خود را از کشور خارج ننمایند هنر بزرگی به خرج داده است. اول باید با ایجاد شرایط مناسب مانع فرار سرمایه ها و نخبگان از کشور شوند، بعد به فکر بازگشت ایرانیان سرمایه دار و نخبگان ایرانی به کشور باشند.

?انتخابات ریاست جمهوری پس از کش و قوس های فراوان پابان یافته است. اما با توجه به وجود شرایط نامساعد اقتصادی و اجتماعی ناشی ازتحریم و وجود گروه های قدرتمنداقتصادی، کاسبان تحریم و دید گاه منفی در مورد برجام، ایا رییس جمهور منتخب قادر به حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی و تعامل مثبت بر اساس منافع ملی با دنیا است؟ یا اوضاع بغرنج تر از وضعیت فعلی خواهد شد.عمده موانع موجود در بهبود شرایط فعلی :
?۱- احیای برجام امری فوری و حیانی برای دولت جدیداست. رفع تحریم ها و نقش انها در بهبود شرایط اقتصادی کشور همانند جریان خون در بدن است. بازسازی اقتصاد کشور و بهبود شاخص های اقتصادی نظیر کاهش نرخ تورم که رییسی وعده نرخ ۱۸/۲ در صد انرا طی دوسال اینده داده، افزایش نرخ رشد اقتصادی، افزایش نرخ اشتغال، ایجاد زمینه مناسب برای سرمایه گذاری بدون این توافقنانه امری غیر محتمل و غیر ممکن است.حال ایا این دولت با وجود گروه های ارمانگرای ضد امریکا و کاسبان تحریم می تواند برجام را احیا نماید. یا نه؟.امریکایی ها از مصاحبه اول رییسی پالس مثبتی دریافت نکرده اند.

۲٫ اصرار ایران مبنی برتصویب برجام در سنای امریکا درخواستی خارج از واقعیت های جامعه امریکاست. ولی همین مساله ثابت می کند که اقتصاد ایران بدون ایجاد روابط اقتصادی پایدار و مطمئن با امریکا ثبات پیدا نخواهد کرد. چرا که تصویب ان نیاز به دو سوم ارا در سنا دارد. که با وجود نمایندگان جمهوری خواه امری غیر ممکن است‌. ازطرفی خطر بازپس گیری اکثریت شکننده دموکرات ها در انتخابات اینده سنا توسط جمهوری خواهان مخالف برجام در ژانویه ۲۰۲۳ زیاد است.

?۳-بهترین تضمین برای تداوم برجام و ثبات در اقتصاد ایران و جلو گیری ازبهم زدن برجام در دولت های بعدی امریکا، ایجاد بستر مناسب و سیاست های تشویقی برای سرمایه گذاری شرکت های امریکایی در ایران و درگیر کردن انها در اقتصاد کشور است که خود مانع بزرگی برای برهم زدن توافق برجام خواهند بود. امری که در توافق قبلی با اصرار کاسبان تحریم و افراطیون تندرو اتفاق نیفتاد و اجازه سرمایه گذاری به شرکت های امریکایی به همراه شرکت های اروپایی و چین و روسیه داده نشده بود و پمپئو در اواخر حکومت ترامپ اعلام نمود ما تحریم ها را برداریم که انگلیس، فرانسه، المان، ایتالیا، چین و روسیه سودش را ببرند. و همین امر باعث خروج امریکای ترامپ از برجام وایجاد شوک های فلج کنند به اقتصاد ایران گردید.

?۴-دیپلماسی نوعی هنر و تدبیر د راستفاده از فرصت هاست.اما فرصت ها همیشه وجود ندارند و منتظر تصمیم مسئولین نظام ایران نمی مانند.در حال حاضر دولت امریکا،اکثریت غالب کنگره و برتری شکننده در سنا دراختیار دموکرات هاست. اما احتمال اینکه در انتخایات اینده سنا، جمهوری خواهان حائز اکثریت شوند و فشار را بر دولت بایدن افزایش دهند و توافق برجام را سخت تر نمایند زیاد است. اکنون برجام ۹۴ در وین اماده امضا است. و برجام‌ پلاس در مورد سیاست های منطقه ای ایران، موضوع موشکی،حقوق بشر و تبادل زندانیان در بهترین شرایط زمانی قرار دارند. امریکا انصارالله را از فهرست گروه های تروریستی خارج کرد.امکان توافق صلح عربستان با یمن وجود دارد، توافق همه جانبه ایران با عربستان و امارات و اردن و مصر فراهم است.نتانیاهو از سیاست های خاورمیانه حذف شده است. احتمال ایجاد دو کشور مستقل اسراییل و فلسطین ولو با درصد اندک وجود دارد. امریکایی ها در حال خروج نیروهای خود از سوریه هستند و بطور غیر مستقیم حکومت اسد را به رسمیت شناختند. از همه مهم تر در حال خروج از منطقه و سپردن منطقه به کشورهای متحد خود همراه با ایران هستد. البته با اتخاذ تدابیر ویژه که با خروج امریکا از منطقه، روسیه یا چین جایگزین انها نشوند.این فرصت ها ماندگار نیستند و در صورت عدم توافق هر ان ممکن است منتفی شوند.

?۵-امریکا حداقل تا سال ۲۰۳۵ هژمونی خود بر کلیه نهادهای تجاری، اقتصادی، بانکی، بیمه، حمل و نقل و سایر سازمان های بین المللی را حفظ خواهد نمود. بنابراین بدون رفع تحریم ها امکان مبادلات تجاری با سایر کشورها ازجمله سند همکاری با چین وجود ندارد.درچنین شرایطی دعوت رییسی از ایرانیان خارج از کشور اعم از نیروهای متخصص و نخبه و یا سرمایه دار برای سرمایه گذاری، با ریسک بالایی مواجه است و هیچ سرمایه دار ایرانی حاضر به سرمایه گذاری با این درجه از ریسک در کشور نمی باشد. نیروهای متخصص ونخبه هم موقعیت ویژه ای را که طی سالها در خارج از کشور بدست اوردند، فدای برگشت شرایط ابهام امیز ایران نخواهند کرد.. حتی اگر تحریم ها بر طرف شوند، اما وجود بورکراسی و مافیای اقتصادی که همچون اختاپوس بر ارکان اقتصاد کشور چنبره زده و بر تمام رده های مختلف نظام و رانت های انچنانی مسلط است، فرصتی را برای سرمایه گذاری ایرانیان خارج از کشور نخواهند داد. دعوت از متخصصین و نخبگان و سرمایه گذاران در زمان هاشمی با ان همه انسجام، کبکبه و قدرت متمرکز صورت گرفت. اما جریانهای داخل کشور با ایجاد جو برگشت سرمایه داران زالو صفت اجازه برگشت به انها را ندادند.

?۶- رییسی اگر بتواند شرایطی فراهم کنند تا متخصصین ونخبگان ازکشور مهاجرت نکنند و سرمایه داران داخلی، سرمایه خود را از کشور خارج ننمایند هنر بزرگی به خرج داده است. اول باید با ایجاد شرایط مناسب مانع فرار سرمایه ها و نخبگان از کشور شوند، بعد به فکر بازگشت ایرانیان سرمایه دار و نخبگان ایرانی به کشور باشند.تا زمانی که شبکه مافیایی حاکم بر اقتصاد کشور با قدرت یکپارچه هییت حاکمه متلاشی نشود (رییس جمهور به تنهایی قادر به این کار نیست) و دست انها از اقتصاد دلالی، رانت ها واردات و ارزهای ارزان و وام های کم بهره قطع نگردد، و تا زمانی که فساد و قاچاق سازمان یافته وجود داشته باشد. بستر مناسب برای ایجاد اقتصاد سالم و رقابتی برای سرمایه گذاران داخلی و ایرانیان خارج از کشور بوجود نخواهد امد.”مصادره اموال و کارخانجات،” تولید کنندگان و کار افرینان بزرگ و واقعی کشور طی دهه های اول انقلاب بزودی از اذهان پاک نخواهد شد.

۷-رییسی باید مواطبت نمایند بدون برنامه ریزی و ساختار نیافته و عدم پیش بینی تبعات بعدی، همانند زمان احمدی نژاد با هدایت نقدینگی ارزان و دستوری از بانک ها به سمت صنعت و تولید،سونامی ورشکستگی را برای بانک ها بوجود نیاورند در چنین شرایطی گروه بزرگی از سرمایه گذاران بدون توجه به مزیت ها و قابلیت های نسبی ومزیت های رقابتی وارد عرصه صنعت و تولید می شوند و پس از دو الی سه سال بدلیل عدم توجه به نکات فوق با تعدادی تولید کننده ورشکسته و انبوهی از معوقات بانکی و کارگران بلاتکلیف و اعتصابات سراسری مواجه خواهیم شد.

  • نویسنده : ملک محمد مکوندی