پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور، خدمات گسترده ای در حوزه های اقتصادی، کشاورزی، علمی و فرهنگی ارایه گردید که سندی پر افتخار برای این نظام سی ساله می باشد. هر انسان خردمندی این خدمات شایسته را قدر دانسته و به زیبایی از آن تقدیر خواهد نمود.
یکی از خدمات ماندگار و قابل تحسین نظام، گسترش شبکه های محلی و استانی در سراسر ایران زمین است که استان مستعد و تاریخی «چهارمحال و بختیاری» نیز از این نعمت نوین و ضروری بهره مند شد. امروز شاهد تولید وپخش برنامه های متنوع و مختلفی در شبکه ی محلی هستیم که ارزش گذاری و نقد عالمانه و تخصصی ِ صاحب نظران را می طلبد تا برای ارتقای کیفی و کمی برنامه ها، یاریگر مسوولان و دست اندرکاران رسانه ی ملی و محلی باشد.
برابر با سیاست گذاری کلان کشوری و به استناد اصل ۱۵ قانون اساسی کشور، زبان فارسی و گویش های محلی نیز از اهداف مراکز آموزشی و این قبیل نهادهای اثرگذار می باشد.حفظ زبان های مادری به عنوان میراث ملی و گنجینه ی فرهنگ و تاریخ کشور کاری بس عظیم و رسالتی بس سنگین است که بخشی از آن به عهده ی عزیزان صدا و سیماست. این اهمیت از فلسفه ی وجودی راه اندازی شبکه های محلی است. گویش های متعدد و متنوعی از زبان فارسی در استان ما وجود دارد که به شرط توجّه و عنایت دست اندرکاران از خطر نابودی و تضعیف در امان خواهند ماند. زبان یا گویش بختیاری که به استناد محققان و زبان شناسان یکی از گونه های مهم زبان فارسی است و هم چون زبان های ایرانی دیگر از جمله: کردی، خوارزمی، سغدی و… ریشه درشاخه ی اصلی زبان های هند و ایرانی و هند و اروپایی دارد و در جهان شناخته شده است. محققان بسیاری از ایرانیان و غیر ایرانیان در باره ی فرهنگ و زبان این مردم کتاب ها و رساله ها نگاشته اند و سفرنامه های بسیاری در دست است که به اهمیت مردم این منطقه اشاره دارد.
صاحب این فلم به دور از متهم نمودن کسی، یا قضاوت غیر عادلانه و تعصبی نکته هایی را برای یادآوری به مسوولان ارجمند ، دل سوز و تلاشگر استان تقدیم می نماید، امید است که سودمند و موثر واقع شود:
با شعار« جهانی شدن» و اصطلاح مبهم « دهکده ی جهانی» روز به روز زبان های محلی و گویش های بومی در حال نابودی و انقراض هستند و بیم آن می رود که در آینده گویش های محلی استان همچون بختیاری، ترکی ( مناطق ترک نشین استان)، دهکردی، قهوه رخی، هوشگونی، اُرجنی و… از بین روند .
بسیاری از خانواده ها دانسته یا ندانسته ، از سر اجبار یا اختیار و یا برای همرنگ شدن با جماعت در محافل رسمی و عمومی از گویش و حتی پوشش محلی خود اجتناب می کنند. این امر در کوتاه مدت به فراموشی گویش و نابودی بخش عظیمی از فرهنگ کشور می انجامد. زیرا ایران مجموعه ای از فرهنگ ها، خرده فرهنگ ها، گویش ها، پوشش ها ، موسیقی، ادبیات و هنر محلی است که همچون جورچین (پازِل) در کنار هم و زیر چتر وحدت آفرین پرچم ملی قرار گرفته است. توجه به هر کدام چون توجه به کل و بی توجهی به هر یک به همان اندازه زیان آور و نابود کننده است.
برنامه ساختن با برنامه ی اثر بخش و کیفی ساختن خیلی متفاوت است. قضاوت مردم در نظرسنجی ها و ارزیابی های بی طرفانه و علمی مشخص می شود. بسیاری از برنامه های رسانه ها و مطبوعات و… برای پر کردن وقت و فضا و به قول معروف « باری به هر جهت» هستند . این فرصت هنوز وجود دارد تا پیش از آن که بخش عمده ای از فرهنگ و ادبیات ملی ما با پیکر مردان و زنان سالخورده و دانا به خاک سپرده شود، از نابودی و فراموشی آن جلوگیری کنیم.
استان ما از تنوع فرهنگی، نژادی، ادبی و گویشی قابل توجهی برخوردارست. ولی غالب جمعیّتی استان « بختیاری» اند. بدون تعارف، آیا دست اندرکاران و برنامه سازان حق این مردم را ادا کرده اند؟
از ۷ شهرستان استان، چهار شهرستان اردل، کوهرنگ، فارسان و لردگان بختیاری اند، حتی مردم جونقان هم به دوزبان ترکی و بختیاری سخن می گویند و آنقدر در هم تنیده اند که نمی توان بین مردم آنجا جدایی انداخت و آن ها را بختیاری ندانست.
بخش ها و مناطق عمده ای از جغرافیای انسانی و طبیعی شهرستان های شهرکرد، بروجن و کیار نیز بختیاری اند و به زبان یا گویش بختیاری سخن می گویند و پوشش مردمی نیز گویای این واقعیّت است که اغلب مردم استان – علی رغم- آنچه نشان داده می شود، بختیاری هستند. این قوم سرافراز با تاریخ، فرهنگ، هنر و ادبیات والا با برادران و خواهران عزیز خود در مناطق مختلف چهارمحال و بختیاری، از ترک و فارس، دهکردی و بروجنی، فرخشهری و هفشجانی، سامانی و بنی و شهرکی و…در کمال عزت و حسن همجواری و به دور از شعارهای سیاسی و منفعت طلبانه زندگی می کنند.هیچ گاه نخواسته و نمی خواهند به هر دلیلی جدایی و یا تفرقه ای بین آن ها و دیگر اهالی ارجمند استان واقع شود.
انسجام ملی و وحدت بین مردم از هر طایفه و زبان و فرهنگی هدف اصلی ما و شعار اساسی نظام ماست، لذا نباید در برنامه سازی و کارهای مختلف فرهنگی، اجتماعی مسایل قومی و نژادی را مطرح نمود. توجه و یا هشدار ما در خصوص زبان کمک به وحدت ملی و جلوگیری از نابودی فرهنگ کشور است که « بختیاری» بخش بزرگ و شناخته شده ای از آن است که نه تنها در چهارمحال و بختیاری، بلکه در اصفهان، لرستان، خوزستان و مناطق دیگر ایران حضور فعال و اثر گذاری دارند. در تاریخ هم که نظر کنیم می بینیم که هزاران خانوار بختیاری، بنا به سیاست حکومت مرکزی در دوران مختلف از صفویه تا پهلوی به اجبار به خراسان، آذربایجان، زنجان، قم، مرکزی، فارس، کرمان ، سیستان و بلوچستان و… کوچانده شده اند. لذا این ارج و اهمّیت بسیار نمایان تر می شود که « بختیاری» ها در طول تاریخ با سابقه و فرهنگی درخشان نقش آفرینی کردند. انقلاب مشروطه و فتح اصفهان و تهران و رها کردن مردم از زیر ظلم قاجاریه و نبرد با پهلوی نمونه ای از تاریخ معاصر ماست. حمایت بی دریغ این مردم از انقلاب اسلامی، استقرار نظام جمهوری اسلامی و حضور فعال در پاسداری از کیان کشور در دوران دفاع مقدس تا کنون سندی بربزرگی و شکوه این مردم شناسنامه دار و پرافتخار است.
عدالت اجتماعی شعار پر مفهومی از فرهنگ دینی و اولویت های کشور است، بر همین اساس با رعایت تناسب جمعیتی استان به تمام فرهنگ ها، گویش ها و ادبیات اقوام ساکن در استان توجه شود و برای همه ی مخاطبان برنامه تولید گردد. چرا شهروند اصفهانی، تبریزی، اراکی، عرب، بلوچ و… در تمام کشور با گویش، زبان، لهجه و فرهنگ خود سخن می گوید و زندگی می کند؟ پس همه ی اهالی استان نیز حق دارند از این رسانه استفاده نمایند تا مادران با غرور زبان محلی را به فرزندانشان بیاموزند.
متاسفانه ( به عمد یا سهو)؟ گاهی از گویش های محلی ( بختیاری یا دهکردی، فرخشهری و…) برای برنامه های طنز یا دوبله ی فیلم های کمدی استفاده می شود. شاید در نگاه اول معمولی و ساده باشد ولی این فاجعه و خطر بزرگی است که به تخریب و تضعیف زبان می انجامد و سبب هتک حرمت گویشوران آن می شود. مسوولان به شدت از این برنامه ها جلوگیری کنند.
از زبان و گویش محلی در برنامه های فاخر ، مصاحبه، مناظره، شعرخوانی، تئاتر محلی و… استفاده گردد تا مردم به اهمیت و ارج زبان مادری خود پی ببرند.
آموزش برنامه سازان و کارگردانان می تواند آن ها را با اهمیت برنامه های مستند، مردم شناسی، تاریخ و ادبیات بومی آشنا تر نماید.
من خود شاهد بوده و بارها دیده ام که شبکه های محلی آذربایجان، اردبیل، لرستان ، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و… اخبارو برنامه های مختلفی به زبان محلی خود ارایه می کنند و هیچ خنده و مسخره ای هم برای زبان خود بوجود نمی آورند. تولید برنامه به زبان محلی احترام به مردم و شهروندان و عمل به قانون اساسی و ترویج فرهنگ های محلی ایران است و به حفظ میراث معنوی کشور یعنی فرهنگ و زبان منجر خواهد شد.
من بازهم تاکید می کنم منظور من این نیست که فقط به زبان بختیاری توجه شود؛ بلکه به تناسب جمعیّت استان و با احترام به همه ی اهالی ارجمند و فرهنگ مدار چهارمحال و بختیاری برادران و خواهران ترک، شهرکردی، بروجنی، فرخشهری، هفشجانی و…توجه شود. چه ایرادی دارد که برنامه ی شعر محلی و ادبیات و آشنایی با گویش های بومی استان پخش شود؟ مگر ایراد دارد که در برنامه ای به ساخت و طراحی پوشش زنان و مردان استان یا صنایع دستی، آفریده های هنری، انواع خوراک و محصولات کشاورزی و… بپردازیم و از گویش محلی همان مردم هم استفاده کنیم؟
بحمدالله وجود کارشناسان، برنامه سازان، تولیدکنندگان و فرهیختگانی که می توانند در این زمینه تلاش کنند در صدا و سیما و نهادهای دیگر کم نیست و این فرصت را برای گسترش و ترویج فرهنگ و زبان محلی استان از دست ندهیم. این انتظار خلاف واقع یا افزون طلبی نیست که به فرهنگ و زبان غالب مردم استان ( بختیاری) توجه و عنایت درخور شود.