علی اف در حالی خود را نماینده همه آذربایجانی های جهان می داند که به نظر می رسد او بیشتر فریب جریان پان ترکیسم را خورده و خیال کرده آذربایجانی ها، ایران دوستی خود را کنار می گذارند و وارد این مسائل قومیت گرایی می شوند

اتهام زنی اخیر و اظهارات مداخله جویانه رئیس جمهور آذربایجان علیه کشورمان وارد فاز جدیدی شده و واکنش غیردیپلماتیک علی اف به تردد کامیون های ایرانی و برگزاری رزمایش نظامی ایران در مرز دو کشور، تاثیرپذیری های دولت آذربایجان را عیان تر کرده است؛ رئیس جمهوری آذربایجان همزمان با سالگرد پیروزی کشورش در نبرد قره باغ، به برگزاری رزمایش جمهوری اسلامی در مرز آذربایجان انتقاد کرده و با اشاره به عبور کامیون های ایرانی از منطقه قره باغ در ماه های پیش، مدعی شده که ایران برای عبور از خاک کشورش باید مالیات بپردازد. مطرح کردن این موضوعات آن هم در گفت وگو با یک خبرگزاری ترکیه ای نشان می دهد درایت مسوولان کشور آذربایجان ظاهرا به شدت تنزل کرده یا در یک اشتباه محاسباتی، ایجاد تنش برای آنها به مزیت تبدیل شده و رئیس جمهور آذربایجان با پایین آوردن شان خود، حسن ظن جمهوری اسلامی ایران را به عنوان همسایه بزرگ تر با سوءظن پاسخ داده است؛ هرچند دولت جدید به تعامل سازنده با همسایگان متعهد است اما این جاده قطعا دوطرفه خواهد بود. حالا باید ببینیم ماجرای گستاخی های اخیر آذربایجان علیه ایران چه بود.

ماجرا از آنجا آغاز شد که الهام علی اف، رئیس جمهور جمهوری آذربایجان در مصاحبه اخیر خود با خبرگزاری آناتولی ترکیه با اتهام به ایران مدعی شده: «این اولین باری نیست که کامیون های ایرانی به صورت غیرقانونی به منطقه قره باغ سفر می کنند.

این چیزی است که به طور مداوم در جریان دوران اشغال (قره باغ توسط ارمنستان) رخ می داده است.» وی سپس گفته:«در صورتی که ورود کامیون های ایران به قره باغ ادامه پیدا کند، باید مالیات پرداخت کنند.» از سوی دیگر آناتولی هم ادعا کرده حدود ۶۰ کامیون ایرانی بدون مجوز در بازه زمانی ۱۱ آگوست (۲۰ مردادماه) تا ۱۱ سپتامبر (۲۰ شهریورماه) وارد قلمرو قره باغ کوهستانی شده اند. حالا اتهام زنی رئیس جمهور آذربایجان علیه جمهوری اسلامی درحالی مطرح شده که پیش از این در اردیبهشت، سفارت ایران در باکو ارسال هرگونه کالا از سوی کامیون های ایران به قره باغ از مسیر لاچین را رد کرده و انتشار فیلم های منتسب به حضور کامیون های ایران در قره باغ در شبکه های اجتماعی را نادرست خوانده بود.

اما ماجرا فقط داستان تردد کامیون ها نیست؛ رئیس جمهور آذربایجان درباره رزمایش نظامی ایران در مرز این کشور هم اظهارنظر کرده و گفته: «این یک رویداد بسیار تعجب آور است. هرکشوری می تواند هرگونه رزمایش نظامی را در قلمرو خود انجام دهد. این حق حاکمیتی آنهاست اما چرا حالا و چرا در مرز ما؟ چرا زمانی که ارامنه در جبرائیل، فضولی و زنگلان بودند، چنین رزمایش هایی در کار نبود؟ چرا پس از آزادسازی این زمین ها پس از ۳۰ سال اشغال برگزار می شود.»

ظاهرا رئیس جمهور آذربایجان توجه ندارد که ارمنستان مانند باکو و آنکارا نسبت به مرزهای ایران مواضع گستاخانه و خیالات باطل ندارد و با اسرائیل متحد نیست، شبکه مزدوران جدایی طلب در آذربایجان نساخته و قصد ندارد ایران را از مسیرهای تجاری بیرون کند. از سوی دیگر به نظر می رسد آذربایجان تحت تاثیر سیاست های آمریکا و اسرائیل به دنبال دامن زدن به مسائل قومیتی در منطقه است تا جمهوری اسلامی را به مسائل حاشیه ای سرگرم کند؛ کما این که فداحسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، برگزاری رزمایش سه جانبه جمهوری آذربایجان، پاکستان و ترکیه را نگران کننده خوانده بود و تاکید کرد ایران از همسایه خود- جمهوری آذربایجان- توقع بیشتری داشته است.
هشدار ایران به رئیس جمهور آذربایجان

این مواضع نسنجیده علیه کشورمان با واکنش وزارت خارجه مواجه شد. سعید خطیب زاده، سخنگوی این وزارتخانه روز گذشته درخصوص مطالب بیان شده از سوی الهام علی اف، رئیس جمهور جمهوری آذربایجان در فضای رسانه ای تاکید کرد ایران حضور رژیم صهیونیستی در نزدیکی مرزهای خود را تحمل نمی کند. خطیب زاده همچنین گفته درحالی که روابط خوب و محترمانه ای میان دو کشور وجود دارد و مسیرهای معمول ارتباطات میان دوطرف در بالاترین سطح وجود دارد، بیان موضوعات به این شیوه مایه تعجب است. سخنگوی دستگاه دیپلماسی این نکته را هم مورد تاکید قرار داده که جمهوری اسلامی ایران همواره مخالفت خود با هرگونه اشغال سرزمینی را اعلام داشته و بر لزوم احترام به تمامیت ارضی کشورها و مرزهای شناخته شده بین المللی تاکید کرده است؛ در ضمن رعایت حسن همسایگی و همجواری از مهم ترین موضوعاتی است که انتظار می رود از سوی همه همسایگان مورد توجه قرار گیرد.

مانور انجام شده ازسوی کشورمان در مناطق مرزی شمال غرب هم موضوع دیگری بود که سخنگوی وزارت خارجه به آن پرداخته و اعلام کرده این یک موضوع حاکمیتی است و برای آرامش و ثبات کل منطقه انجام می شود. البته روشن است جمهوری اسلامی ایران، حضور هرچند نمایشی رژیم صهیونیستی در نزدیکی مرزهای خود را تحمل نخواهدکرد و دراین زمینه هر اقدامی را که برای امنیت ملی خود لازم بداند، انجام خواهد داد.
حضور اسرائیل برای توطئه علیه ایران در آذربایجان

پیش از این هم فضاسازی ها علیه کشورمان سبب شد آیت الله سیدحسن عاملی، امام جمعه اردبیل در خطبه های نمازجمعه به این موضوع واکنش نشان دهد و رزمایش سپاه در مرز ارس را پاسخی به حضور اسرائیل در آذربایجان عنوان و تاکید کند اسرائیل برای توطئه علیه ایران به آذربایجان آمده و سپاه نیز در برابر دشمن خود رزمایش اجرا می کند. نماینده ولی فقیه در اردبیل در خصوص حضور و رزمایش سپاه در جداره مرزی کشور آذربایجان گفته است: این رزمایش سپاه به اسرائیل پیام می دهد دست از پا خطا نکند. از طرف دیگر در اثنای مانور سه کشور همه جا پر می شود ایران را از نقشه حذف می کنیم، طبعا این طرف هم آمادگی خود را اعلام می کند.

از سوی دیگر عباس موسوی، سفیر ایران در باکو هم گفته رزمایشی که اخیرا در نزدیکی مرزهای دو کشور برپا شد، تهدیدی برای جمهوری آذربایجان نیست و این یک رزمایش از پیش برنامه ریزی شده بوده و قدرت نظامی ایران، تهدیدی برای همسایگان محسوب نمی شود.
ایستگاه اطلاعاتی اسرائیل در باکو

در باب تحلیل اظهارات علی اف چند نکته قابل توجه است؛ اولا این که نخستین چیزی که در سخنان رئیس جمهور آذربایجان جلب توجه می کند این است که او پیام خود را خارج از نزاکت دیپلماتیک و از طریق مصاحبه با خبرگزاری آناتولی ترکیه به ایران ارسال کرده آن هم در حالی که جمهوری آذربایجان خودش دارای خبرگزاری دولتی است؛ از سوی دیگر مصاحبه با خبرگزاری دولتی یک کشور یعنی ترکیه به مناسبت یک واقعه ملی همچون سالگرد جنگی که منتج به بازپس گیری قره باغ شد، اتفاقی عجیب است که جز استعمارزدگی پیام دیگری ندارد.

اما دومین مساله بسیار عجیب این که علی اف بر حق ایران برای برگزاری مانور صحه گذاشته ولی می گوید چرا در ۳۰سالی که جبرائیل و فضولی مناطق اطراف قره باغ که تا سال گذشته در اختیار ارامنه بود، مانور برگزار نکردید، پاسخ به این موضوع بسیار روشن است، در آن زمان آنها مرزهای ایران را به ایستگاه اطلاعاتی اسرائیل تبدیل نکرده بودند تا ایران نیازی به برگزاری رزمایش در این منطقه احساس کند، در واقع مانور نظامی واکنشی است به مسائل و تهدیدات احتمالی امنیتی است که باز شدن پای ترکیه و اسرائیل به قفقاز توسط آذربایجان را می توان منشا این تهدید امنیتی دانست.

نکته سوم این است که علی اف در حالی خود را نماینده همه آذربایجانی های جهان می داند که به نظر می رسد او بیشتر فریب جریان پان ترکیسم را خورده و خیال کرده آذربایجانی ها، ایران دوستی خود را کنار می گذارند و وارد این مسائل قومیت گرایی می شوند و نکته چهام هم این که ایران در ماجرای جنگ آذربایجان و ارمنستان در یک موضع کاملا منطقی سعی کرد مناطق اشغال شده را بازگرداند اما اکنون آنها این چنین به دنبال فعال کردن گسل های قومیتی با کشورمان هستند. با همه این تفاسیر دوباره به نقطه شروع گزارش بازمی گردیم، درست است دولت سیزدهم به تعامل سازنده با همسایگان متعهد است و اولویت ایران در حال حاضر همسایگان آن هستند اما این جاده قطعا دوطرفه خواهدبود و اظهارات علی اف پیام خوبی ندارد؛ چراکه او ظاهرا روابط حسنه همسایگی را صرفا رابطه ای یک سویه از طرف ایران نسبت به آذربایجان می داند. البته نقش ترکیه را نباید در این ماجراها نادیده گرفت، چنین جسارت هایی که به نظر می رسد با شعرخوانی اردوغان علیه کشورمان به این به اینجا رسیده وجه دیگری هم دارد و آن این که ترکیه مخالف روابط ایران و ارمنستان بوده و در منطقه هم به نوعی ایران را رقیب خود می داند. بنابراین با این پازل جهت گیری کاملا ضد ایرانی خبرگزاری آناتولی که سعی داشته رئیس جمهور آذربایجان را به مسیری ضد ایرانی هدایت کند دیگر عجیب نیست؛ اتفاقی که منجر به مواضع عجیب علی اف درباره رزمایش ایران حوالی ارس شد.

  • نویسنده : مریم عاقلی
  • منبع خبر : جام جم