براساس تازه ترین گزارش منتشره، نزدیک به یک سوم گونه های بلوط جهان (۳۱درصد) در کتاب سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت موسوم به Red List به عنوان گونه های در خطر انقراض قرار گرفته اند. این گزارش که آخرین وضعیت حفاظتی تمام ۴۳۰ گونه بلوط (Quercus) در جهان را شرح می دهد، نتیجه پنج سال تحقیق و پژوهش بیش از یک صد محقق در سراسر جهان است و نشان می دهد ۳۲ گونه بلوط در جهان به شدت در معرض خطر انقراض، ۵۷ گونه در معرض خطر انقراض و ۲۳ گونه در معرض تهدید قرار دارند. درهمین حال بیشترین تعداد گونه های بلوط در معرض تهدید به ترتیب در چین، مکزیک، ویتنام و ایالات متحده یافت می شود. چین که بیش از ۱۳درصد از جنگل های طبیعی اش پوشیده از بلوط است، بیشترین نسبت گونه های در معرض خطر بلوط در جهان را دارد.

در حال حاضر کشاورزی، بزرگ ترین تهدید برای جنگل های بلوط در سطح جهان است. اما توسعه شهری، تغییرات آب و هوایی، گونه های مهاجم، بیماری های گیاهی و دخالت های انسانی در طبیعت از جمله توسعه عمرانی نیز بلوط ها را در سطح جهان تحت فشار مضاعف قرار داده است. در امریکای لاتین که دارای بیشترین تعداد گونه های بومی بلوط در جهان است، استفاده از بلوط برای تهیه زغال چوب یک تهدید بزرگ است.این گزارش تاکید می کند بسیاری از تهدیدات برای جنگل های بلوط می بایست با تغییرات بزرگ سیستمی در کشورها برچیده شوند اما هر اقدامی در جهت کاهش فشار بر جنگل ها می تواند موثر و مفید باشد که در این میان آنچه مردم محلی می توانند بیش از پیش در آن موثر باشند، جلوگیری از تهیه زغال چوب از جنگل های بلوط است.

در اسطوره شناسی و در دنیای قدیم بلوط ها با عنوان «درخت زندگی» همواره مورد احترام جوامع مختلف بشری بودند تا جایی که زئوس خدای یونانی و ثور خدای اسکاندیناوی هر دو با بلوط قدرتمند مرتبط هستند. اما بلوط هایی که عمیقا در افسانه ها ریشه دارند و به خاطر قدرت شان همواره مورد احترام بوده و ارزشمند تلقی می شدند، اکنون بیش از هر زمانی در خطر نابودی هستند.

بلوط ها تقریبا در تمامی اکوسیستم های خشکی روی زمین یافت می شوند: از بیابان ها گرفته تا مناطق ساحلی و زمین های پست، از قله کوه های مرتفع تا دره ها و حاشیه رودخانه ها، جنگل های ابر، دشت های آبرفتی، مراتع، دشت ها و حتی جنگل های استوایی. با این حال، علی رغم موفقیت فوق العاده تکاملی و زیست محیطی آنها که پنجاه و شش میلیون سال را در بر می گیرد، امروزه بسیاری از آنها آینده مبهمی دارند.

«ارزیابی وضعیت حفاظتی گونه های گیاهی جهان» تا سال ۲۰۲۰ یکی از ۱۶ هدف تعیین شده در استراتژی جهانی حفاظت از گیاهان بود که توسط سازمان ملل متحد و سایر آژانس های بین دولتی مرتبط با آن تصویب شده بود. اما این اهداف و همچنین اهداف کنوانسیون تنوع زیستی در آیچی، به عنوان مجموعه ای از اهداف بزرگ تر برای حفاظت از تنوع زیستی جهان چندان محقق نشده است. با این حال دانشمندان امیدوارند بتوانند با این مطالعات گام های مهمی برای حفاظت از بلوط ها بردارند.

یافته ها نشان می دهد تنها در بریتانیا، «بیش از ۲۳۰۰ گونه پرنده، خزه، قارچ، انواع حشرات، گلسنگ و پستانداران برای تامین غذا و سرپناه به بلوط ها درجنگل وابستگی دارند» و همین امر در مورد ۱۱۳ گونه بلوطی که اکنون در معرض انقراض هستند، صادق است. از این رو دانشمندان تاکید کرده اند که از بین رفتن تنها یکی از این گونه های درختی، عواقب فاجعه باری برای صدها گونه دیگر دارد.

مورفی وست وود، مدیر برنامه حفاظت از درختان جهان می گوید:«به طور کلی، حفاظت از بلوط دشوار است، زیرا دانه های آنها را نمی توان در بانک های بذر ذخیره کرد. دانه ها برای نگهداری طولانی مدت باید خشک شوند و بلوط ها از این فرآیند خشک شدن جان سالم به در نمی برند. بنابراین، این بر عهده باغ های گیاه شناسی و سازمان های مردمی است که «بانک ژن زنده» را حفظ کنند و صدها گونه را در مکان های مختلف در سراسر جهان زنده نگه دارند.» او تاکید می کند: بسیاری از تهدیدات جهانی برای بلوط ها و همه گونه های روی زمین، باید با «تغییرات سیستمی دگرگون کننده در سطح دولت ها» صورت گیرد، «اما این مهم نباید تاثیرات کوچک جوامع محلی و انجمن های غیردولتی کوچک را تحت الشعاع قرار دهد. جنبش های مردمی می توانند برای حفظ بلوط ها موثر باشند.»

وست وود می گوید: «برای برخی از این گونه ها، متاسفانه کاری نمی توانیم انجام دهیم، چون بسیار دیر شده است و احتمالا آنها منقرض خواهند شد. اما مطمئنا گونه ها، زیستگاه ها و مناطقی وجود دارند که هنوز برای نجات آنها زمان داریم… ما هنوز فرصت داریم و هر کاری از دست مان بر می آید انجام می دهیم تا اتفاقات بهتری بیفتد… قهرمانان گمنام زیادی در آن مناطق هستند که کار را انجام می دهند.»