در جهانی که با پیشرفت تکنولوژی و دسترسی آسان به اینترنت به جامعه ی شبکه ای معروف است و جهانی متشکل از اطلاعات ویروسی وار گردش است و ارزش هر پدیده یا موجودی بر اساس سهم آن در پردازش اطلاعات تعیین می شود ، نیاز به سواد لازم چه رسانه ای و چه ارتباط وثیق با کتاب و فرهنگ مطالعه ضرورت غیر قابل انکاری است ، لذا در چنین دورانی که موبایل با واتساپ و تلگرام و دیگر شبکه های اجتماعی اش جامعه ی ما را از کتاب و کتابخوانی دور کرده است ، گویی در این مورد نیز با یک جامعه ی فرهنگی بدقواره روبه روییم . در اکثر محافل و کسانیکه ارتباطی با کشورهای توسعه یافته دارند ، از توجه جدی به مطالعه حتی در متروها و اتوبوس ها خبر می دهند و البته تصاویر و فیلمها این مورد را برای همه ی ما به یقین تبدیل کرده است ، لذا چنانچه بخواهیم الگومند رفتار کنیم ، پیش نیاز توسعه در جامعه ی امروزی ما توجه به کتاب و فرهنگ مطالعه است ،اما آن چیزی که باعث شد این یادداشت را به نگارش درآورم ، این بود که چند وقت قبل رییس جمهور محترم در حین سخنرانی نظریه ی سیاست مدون (مدن)modon یا تدبیر مدون را به درستی بکار برد ، متاسفانه در بین توده یر مردم با کلمه ی تدبیر مدون modavan اشتباه گرفته شد و سیل پیامک و واتساپ سرازیر شد که کجا هستید که رییس جمهور مملکت مدون را مدن تلفظ می کند و وااسفا که کجایید که ببینید رییس جمهور حوزوی ما در تلفظ کلمه ای ساده عاجز است ، با گوش دادن به صحبتهای رییس جمهور و عیب جویی ناصواب حقیقتا بسیار دلم گرفت. اولا عرض کنم که نظریه ی سیاست مدن از اندیشه ی اجتماعی خواجه نصیرالدین طوسی است.خواجه نصیر در تقسیم بندی علوم انسانی بر دو معیار با سطح تحلیل فرد ، خانواده و حکومت تاکید دارد که سیاست مدن در سطح حکومت و با نام حوزه ی حکمت عملی نیز نام گذاری شده است.ریشه ی این نظریات را در اندیشه های بیرونی ،فارابی و افلاطون می توان دید، و لااقل در این بحث که در مباحث حوروزی ما طلبه ها نه تنها با آن بیگانه نیستند ،بلکه از دروس انهاست، از اینکه بسیاری به اصطلاح تحصیل کردگان ما لااقل این مقوله را مورد توجه قرار ندادند و کنکاشی نکردند تعجبم بیشتر شد،البته که هر کدام از ما حتما واژه یا واژه هایی را به غلط تلفظ می کنیم ،و هیچ کدام علامه ی دهر نیستیم ، ولی تکرار این بحث در یک سطح گسترده و حجم بالا در بین بسیاری که ادعای فرزانگی و حشر و نشر با ادبا و فرهنگ و … دارند حقیقتا مایه ی نگرانی شد ، از اینکه فاجعه ای در حال رخ دادن است و آن التماس های کوچه و خیابان که تو را خدا بیایید در موسسه ثبت نام کنید و مدرکی برای رشد و ارتقا بگیرید ، دارد کار دست جامعه می دهد…. سالهای قبل دقیقا در یکی از کلاسهای دانشکده ی خبر به دوستان گفتم این تاثیر فضای مجازی بر سطحی نگری ، بر زبان نوشتاری ،بر زبان گفتاری و کلا این بازی های زبانی کم کم خودش را در گستره ی زندگی اجتماعی ما نشان می دهد، همان زمان بحث تأخر فرهنگی را پیش کشیدم و گفتم با استیلای این فضا بر زندگی ما و عدم فرهنگ سازی کتاب از سبد خرید زندگی ما رخت بر می بندد و البته توهم دانایی ما نیازی به آن تا مدتها نخواهد دید ، زمانی متوجه خواهیم شد که جوامعی که این تکنولوژی از آنها شروع شده، سرانه ی مطالعه بالا داشته و ما تازه متوجه خواهیم شد که باید بفکر ترویج کتاب و کتابخوانی شویم …. در برخورد با بحث سیاست مدون هموطنان متوجه شدم جامعه ی ما یعنی همه ی ما سطحی نگر شده ایم و متوجه سیطره و انقیاد موبایل و تکنولوژی شدم ، البته من خودم نیز از کسانی هستم که وقتی خودم را با اساتیدم چون دکتر نواح مقایسه می کنم ،متوجه بیسوادی ام در برابر او می شوم،چرا که او در سن من کتابهایی بسیار را خواند و نوشت و امثال من زمان خود را در شبکه های اجتماعی و واتساپ و تلگرام حرام می کنیم ، البته ناگفته نماند فضای مجازی به مثابه ی شمشیری دو لبه عمل می کند ، و کارکردهای مثبت و منفی بسیار دارد و چه بسا زندگی ما را سهل کرده و رفاه آورده و به زعم یووال نوح هراری ؛ صاحبان اطلاعات ، صاحبان آینده اند ،لیکن این امر با آموزش اطلاعات بیشتر ، با علم به سواد رسانه ای ، با توانمندی در مدیریت زمان میسر است . مقوله ی تأخر فرهنگی را فراموش نفرمایید ،در یک جامعه وقتی تکنولوژی قبل از ایجاد بسترهای فرهنگی لازم برای آن وارد شود، می تواند آسیب های بسیاری را به بار آورد . با مدیریت کردن زمان خود باید از سطحی نگر شدن و دور افتادن از کتاب و مطالعه جلوگیری کنیم. موبایل و شبکه های اجتماعی در کنار فواید بسیار، پیامدهای منفی نیز دارند.
- نویسنده : امیرحسین زندی دره غریبی*دکترای تخصصی جامعه شناسی ،مدرس دانشگاه.
Sunday, 13 October , 2024