درخواست متعدد فعالین صنعتی ومعدنی برای افزایش تولید یا واردات ماشین آلات ،با بروکراسی اداری وتصمیمات سلیقه ای ناکام مانده است.

بخش تولید ایران؛ به معنای صنعت ومعدن مدتهاست با بحران وچالش جدی فرسودگی وکهنه بودن ماشین آلات دست وپنجه نرم می کند بااین حال وبا وجود اعلام آمادگی اهالی این بخش ها برای واردات وتامین ماشین آلات، بروکراسی وتصمیمات سلیقه‌ای جلوی این امر را گرفته است.

روشن است برخورداری بخش صنعت ومعدن دراستفاده از ماشین‌آلات به روز ومدرن، باعث افزایش تولید وبهره وری خواهدشد که درنهایت به نفع اقتصاد کشور است لذا به نظر می رسد بخش دولتی باید به جای سنگ اندازی وبهانه‌گیری به بهانه حمایت از تولید داخل، به یاری این بخش ها بیاید.

شاید گفته شود عدم تامین ماشین آلات صنعتی ومعدنی به خاطر تحریم ها است اما این بخشی از واقعیت است چرا که فعالان صنعتی ومعدنی می گویند خود بااستفاده از ارتباطاتی که درخارج از کشور دارند قادر به خرید وتامین این ماشین آلات هستند، اما دولت نه تنها هیچ کمکی برای تامین ارز آنها نمی کند بلکه مقررات گمرکی وارزی مربوط به آنها را به طور متناوب تغییر می دهد که این امر باعث پیچیدگی وافزایش مراحل اداری وبروکراسی زمان بر واعصاب خردکن  واردات می شود.

لذا آنها به قاعده” مرا به خیر تو امید نیست، شر مرسان” از دولت می خواهند فقط درکار تامین ووادرات ماشین آلات صنعتی ومعدنی تسهیل گری کند
وتمام.

به گفته آنها، اگر چه کارخانه ای مانند هپکو پس از فراز ونشیب های متعدد به مدار تولید بازگشته اما مقدار تولید وهمچنین فناوری آن به گونه ای نیست که نیاز امروز کشور را تامین کند ولذا راهی جز واردات؛ حتی واردات ماشین آلات کارکرده پیش پای بخش صنعت ومعدن کشور نیست.

دراین باره ،دبیر انجمن ماشین آلات معدنی و راهسازی کشور به خبرگزاری صداوسیما می گوید: میانگین عمر ماشین آلات معدنی و راهسازی موجود کشور بیش از ۱۸ سال است که از نظر فنی و بهره وری، کاملا فرسوده و نیازمند بازسازی و نوسازی است.

عبدالرضا صالحی ادامه می دهد: بر اساس آمار هم اکنون ۱۵ تا ۱۸ هزار ماشین آلات معدنی و راهسازی در کشور وجود دارد که بخش عمده‌ای از آن‌ها در معادن فعال اند و طبق آمار به دست آمده، عمر میانگین ماشین آلات در کشور بالای ۱۸ سال است که از نظر فنی و بهره وری، کاملا فرسوده و مستهلک هستند.

وی اضافه می کند: فرسوده بودن ماشین آلات معدنی و راهسازی، تبعاتی از جمله بهره وری پایین، مصرف سوخت بالا، استهلاک بالا، هزینه تعمیرات بالا و افزایش آلودگی ایجاد می‌کند؛ به همین دلیل می‌توان گفت هیچ گونه صرفه اقتصادی برای استفاده از این ماشین آلات در معادن وجود ندارد.

دبیر انجمن ماشین آلات معدنی و راه‌سازی ،با بیان اینکه ماشین آلاتی که در معادن استفاده می‌شود، قابل نوسازی در شرایط فعلی نیست، تصریح می کند: دو راهکار برای حل این موضوع پیش رو داریم که یا باید تولید را گسترش دهیم یا در واردات تسریع کنیم؛ در سال گذشته با رشد تولید ۱۰۰ درصدی، ۳ هزار و ۵۰۰ دستگاه ماشین آلات تولید شد که عمده آن‌ها ماشین آلات مقیاس کوچک هستند و در معادن کاربرد چندانی ندارند.

صالحی خاطرنشان می کند: عمده قطعات ماشین آلات تولیدی، وارداتی هستند؛ به عبارتی حدود ۴۰ درصد از قطعات مانند قطعات آهنگری، فلزکاری و رنگ در داخل تولید می‌شود و بقیه مثل موتور، اکسل و سیستم هیدرولیک کاملا وارداتی است.

این مقام صنفی ادامه می دهد: زیرساخت و فناوری لازم برای تولید ماشین آلات سنگین که در معادن استفاده می‌شود در کشور وجود ندارد و ماشین آلاتی هم که وارد می‌شود عمدتا مستعمل است.

وی با اشاره به اینکه ماشین آلات معدنی به صورت غیر کارشناسی وارد می‌شود و این واردات تاحدودی رانت ایجاد کرده ، اظهار می کند: یکی از شرکت‌های بزرگ معدنی بر اساس رای تعزیرات برای تخلفی که در واردات ماشین آلات مرتکب شده بود حدود ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان جریمه شده است.

صالحی می افزاید: ماشین آلات مستعمل عمر بالایی ندارند و جوابگوی استخراج معادن هم نیستند که این موضوع باعث کاهش بهره وری می‌شود بنابراین با آوردن ماشین آلات مستعمل به بخش معدن، بهره وری کاهش پیدا می‌کند.

وی خاطر نشان می کند: در برنامه افق ۱۴۰۴ باید ۸۰۰ هزار تن استخراج معدنی انجام شودو این در حالی است که در بهترین حالت در سال‌های گذشته ۵۰۰ هزار تن استخراج شده است، بر این اساس با توجه به ماشین آلاتی که وجود دارد دستیابی به هدف ترسیم شده سخت خواهد بود.

صالحی با بیان اینکه برای تامین نیاز معادن بزرگ باید ماشین آلات سنگین صنعتی وارد کنیم، ادامه می دهد: هم اکنون وزارت صنعت به دنبال این است که تولید ماشین آلات صنعتی (چه مقیاس بزرگ و چه مقیاس کوچک) را افزایش دهد، اما افزایش تولید به دلیل شمارگان (تیراژ) پایین صرفه اقتصادی ندارد و تعداد کمی از سرمایه گذاران به دنبال سرمایه گذاری در آن
هستند.

این مقام بخش خصوصی می گوید: وزارت صنعت اعلام کرده که حدود ۱۷ هزار دستگاه ماشین‌آلات فعال در معادن کشور داریم که این میزان بر اساس ادعای شرکت‌های تولیدکننده ماشین آلات بوده و واقعیت ندارد؛ چرا که میزان تولید باید براساس تحویل به مشتری باشد و وزارت صنعت باید بر اساس فاکتور فروش شرکت‌ها و دستگاه‌های مشخص آمار تولید را اعلام کند.

وی تصریح می کند: برای افزایش تولید ماشین آلات راهسازی ومعدنی، برنامه ریزی شده بود شرکت هپکو را با توجه به سابقه بالای آن، احیا کنیم و در این شرکت تولیدات داخلی را گسترش دهیم؛ این گونه می‌توانستیم با هزینه کم و در شمارگان (تیراژ) بالا ماشین‌آلات سبک را تولید و ماشین‌آلات سنگین را وارد کنیم، اما متاسفانه این امر مهم، عملی نشده است.

رفع گره گمرکی

درهمین حال یکی از مشکلات بزرگ تولیدکنندکان صنعتی ومعدنی این است که ماشین آلاتی که با صدها مانع و دور زدن تحریم ها ازخارج به کشور وارد می شود،به دلیل مشکلاتی چون بلاتکلیفی های گمرکی وعدم تخصیص ارز در گمرکات می ماند وبه مرور زمان مستهلک شده وآسیب می بیند.

بااین حال اخیرا وزارت صنعت تدابیری برای ترخیص این ماشین آلات اتخاذ کرده که اگر به سایر بخش ها گسترش یابد، امیدوارکننده خواهد بود.

دراین باره،معاون صنایع عمومی وزیر صنعت اظهار می کند: همه ماشین آلات صنعتی موجود که از قبل وارد شده اند و در گمرکات کشور هستند، فارغ از قوانین جدید بانک مرکزی «برای آخرین بار» ترخیص می‌شوند.

محمد مهدی برادران ادامه می دهد: برخی از ماشین آلات در سال‌های گذشته ثبت سفارش شده بودند و در گمرکات کشور وجود داشتند، اما به علت محدودیت‌های بانک مرکزی، ترخیص آنها دچار چالش شده بود، هم اکنون بخشنامه ترخیص آنها را بانک مرکزی به وزارت صمت ابلاغ کرد.

وی می افزاید: این ماشین آلات عمدتاً مشابه داخلی ندارند و می‌توانند در کارخانه‌ها منجر به کاهش مصرف انرژی و افزایش بهره‌وری شوند، همچنین ترخیص این ماشین آلات درصد زیادی از موضوع فرسودگی خطوط تولید را حل می‌کند.

معاون صنایع عمومی وزیرصنعت تصریح می کند: واردات ماشین آلات فرآیند زمان‌بری است؛ از ثبت سفارش تا ساخت ماشین و حمل به کشور حدود ۲ تا ۳ سال طول می‌کشد تا تولیدکننده‌ها بتوانند ماشین آلات مورد نیاز خود را تأمین کنند. زیرا بعد از ثبت سفارش باید با شرکت‌های خارجی سازنده این ماشین آلات قرارداد ببندند و سازنده‌های خارجی مطابق سفارش، ماشین آلات را بسازند و اگر ارز مورد نیاز آنها به موقع تأمین نشود، خریدار باید به سازنده ماشین آلات خسارت بدهد.

برادران عنوان می کند: در ۳ سال گذشته خطوط تولید در صنایعی نظیر نساجی به خوبی نوسازی شدند و بیش از یک میلیارد و یکصد میلیون دلار ماشین آلات جدید برای این صنعت وارد کشور کردیم.