در آستانه برگزاری انتخابات زود هنگام چهاردهمین دوره ریاست جمهوری تصویری متفاوت در پیش روی ما قرار گرفته است، تصویری برگرفته از بیم و امید! در پی اتفاقات متفاوت سال های اخیر به ویژه پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ و وقوع مشکلات متعدد اقتصادی و سیاسی و فرهنگی و اوج گرفتن مطالبات در […]
در آستانه برگزاری انتخابات زود هنگام چهاردهمین دوره ریاست جمهوری تصویری متفاوت در پیش روی ما قرار گرفته است، تصویری برگرفته از بیم و امید! در پی اتفاقات متفاوت سال های اخیر به ویژه پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ و وقوع مشکلات متعدد اقتصادی و سیاسی و فرهنگی و اوج گرفتن مطالبات در حوزه زنان و بی پاسخی نسبت به آن برگزاری این انتخابات به نظر متفاوت می رسد. خصوصا اینکه در انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان در سال های ۱۴۰۲ و۱۴۰۳ به دلایل متعدد ازجمله نبود کاندیداهای جریان های سیاسی منتقد در شهر های بزرگ با استقبال محدودی روبه رو شدیم. با این وجود شاید این انتخابات متفاوت باشد که به نظر می رسد از جنبه های گوناگون نیازمند بازخوانی شرایط و تفاوت ها است. انتخاباتی که به دلیل فوت رییس جمهور پیشین زود هنگام شکل گرفته و تقریبا همه بخش های سیاسی و اجتماعی در آن به صورت مساوی در برابر فرصت ها قرار گرفته اند و اقدامات خاص از پیش تعیین شده نیز برای تبلیغ و ترویج دیدگاه های جریان های سیاسی حاکم صورت نگرفته است. از سوی دیگر به دلیل شرایط خاص زود هنگامی و حضور نزدیک به ۸۰ نفر نامزد برای ثبت نام که در نوع خود کم نظیر در ایران و شاید بی نظیر در جهان باشد، موید این حقیقت است که توافق های احتمالی پیش از برگزاری انتخابات زمان بندی شده شکل نگرفته است؛ این مهم در کنار پذیرفته شدن یک کاندیدای اختصاصی از جریان سیاسی اصلاح طلبی نیز قابل تامل است؛ امری که در انتخابات قبلی وجود نداشت . یادآور می شود در انتخابات سال ۱۴۰۰ همه گزینه های اعلام شده انتخاباتی این جریان سیاسی ردصلاحیت شدند. از این رو شاید از این منظر انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری را باید به شکلی دیگر مورد توجه قرار داد. در عین حال شرایط کنونی انتخابات در پی اعتراضات سال ۱۴۰۱ و بی پاسخی دولت برای حل مشکلات به وجود آمده در کنار تورم سرسام آور و رها شدن جامعه در تصمیم گیری های آنی جامعه شاهد بروز نوعی شکاف غیرمتعارف شده که حل این شکاف الزامی جدی برای حاکمیت است. لذا بیم و امیدی بر این انتخابات سایه افکنده که نیازمند خوانشی دیگر است؛ نخست آنکه برای عبور از این مرحله و جست وجوی راهی برای توسعه کشور ضروری است گام های استواری برداشته شود و این مهم جز با همت مردم و خواست آنان امکان پذیر نیست و دوم آنکه حل مشکلات زندگی روزمره مردمی که می خواهند زندگی کنند و زندگی کردن حق آنان است، نیازمند حضوری موثر برای انتخابی متفاوت است. انتخابی که بتواند چراغ امید را با نگاهی دیگر در میان مردم روشن نگه دارد و امکان عبور از بحران های خود ساخته اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را فراهم گرداند.
این مهم به این معنا نیست که شرایط سخت و دشوار فشار ناشی از تحریم ها جدی گرفته نشود؛ اما بسیاری از مشکلات موجود برگرفته از تصمیم گیری ها و نگاه های غیرکارشناسی است که منجر به وقوع دشواری های غیرقابل انکار و طاقت فرسا برای جامعه شده است. لذا شاید بتوان با پر رونق کردن امید و عزمی استوار فضای تصمیم گیری را تعادل بخشید و امکان تعامل را گسترش داد. فضای نسبتا مناسب تر برای مردمی که می خواهند زندگی کنند و زندگی را گوهری یگانه برای خود و فرزندان شان می دانند. لذا از آنجا که تلاش برای تحقق خیر عمومی در نگاه امیدوارانه همان جست وجوی راه از میان سنگلاخ ها برای عبور به سوی روشنی است، شاید شرکت در انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری بتواند بخشی از این تلاش باشد. اما این مهم میسر نمی شود اگر مردم در تلاطم بیم و امید قرار بگیرند و کفه بیم ها سنگینی کند. لذا باید در مسیر تقویت امیدها گام های بلندی برداشت. به دیگر معنا از آنجا که برای زندگی کردن باید واقع گرا بود و زمین بازی و نقش مردمی را که می توانند تغییر ایجاد کنند را باور داشت. لذا ضروری است در ادبیات نخبگانی و سیاسی توجه به آرزوها و خواسته های مردم امری مسلم تلقی شود تا راه برای تقویت امید گشوده باشد. به عبارت دیگر اگر فرمان تغییر در دست مردم قرار بگیرد یقینا تحقق امیدها و خواست ها امکان پذیر خواهد بود هر چند که گستردگی دامنه سختی ها و دشواری ها انکارناپذیر است.
اما کفه بیم را چگونه ارزیابی کنیم؟ به نظر می رسد بی پاسخی جریان های فکری و سیاسی و بی توجهی کارگزاران دولتی به خواسته های مردم و تلاش برای وانمودسازی مطلوبیت به رغم تمام دشواری ها از اصلی ترین مسائلی است که فضای بیم را ترسیم می کند؛ در چنین فضایی باور به اینکه شاید انتخابات آینده ریاست جمهوری بتواند تغییری ایجاد کند یا حتی تعدیل گرا باشد در سایه قرار گرفته و علائم مشخص و واضح در آن کم پیداست. متاسفانه بیم آنچنان گسترده است که فضای امید را تنگ کرده و به نوعی شرایط را صحنه پردازی کرده که حداقل انتظارات را برای شنیدن و شنیده شدن مخدوش کرده است؛ این بیم خود ساخته که برگرفته از نوع گویش و رفتار دولت و ایجاد شکاف ناشنیدن و نادیدن خواست مردم است، آنچنان جدی است که امکان تغییر را برای جامعه بزرگ ایرانی در هاله ای از سکون و سکوت قرار داده و راه را برای امید با دیده تردید همراه کرده است. نمود عینی آن شاید در سال های اخیر، بروز و ظهور نگرش خالص سازی و میل به کاهش مشارکت از سوی این رویکرد و بی توجهی به ضرروت مشارکت فراگیر مردمی و دیگر مسائل باشد که منجر به تاخیری جدی در جریان امیدافزایی اجتماعی شده است. این رویکرد نوظهور که برخلاف سیاست های کلی نظام سیاسی است همچنان در جهت طی مسیر خود است؛ آن گونه که منجر به دور شدن بسیاری از نخبگان از صحنه اجتماعی ایران و کناره گیری آنان در بیان مساله ها و ارایه راهکارها و حاشیه نشینی آنان شده است. این بیم ها آنچنان گسترده بوده که حتی برخی جریان های سیاسی – اجتماعی را هم به سکوت و انتظار سوق داده است. به زبان دیگر این بیم سرگردان آنچنان ریشه دوانده که مهم ترین نهاد اثربخش برای تغییر را یعنی صندوق رای را جدی نگرفته و با فاصله از آن به امید بهبودی فرضی، نقش عاملیتی مردمان را به حاشیه رانده است. اما از آنجا که نکته اساسی درحیات انسانی امید است، به نظر می رسد می توان این بیم سرگردان را به حاشیه راند چرا که مردم خسته از دشواری های و نگرانی ها به دنبال گشایش هستند و بیم ها هر چند در برخی موارد از صحت بر خوردار باشند اما پاسخگوی نیاز مردم به حرکت برای زندگی نیستند. در نهایت به رغم همه بایدها و نبایدهای بیم افزا آرزو داریم، جامعه به سوی امید حرکت کند و از مفعولیت مردمان که یک رویکردی نگران کننده برای جامعه است دور شود و با بازنده سازی نقش عاملیت مردم صندوق رای را به عنوان یگانه راهکار برای عبور از ناکامی ها و دشواری ها و تحقق تغییرات بدون خشونت حمایت کند. صندوق رای عینیت تحقق عاملیت مردمی است که زندگی کردن برای آنها اولویت جدی است و از خشونت پرهیز دارند و دنبال بهبود بر اساس اثر گذاری بر گزینه هایی هستند که حداقل می توانند راه را برای عبور از دشواری ها فراهم کنند هر چند نتوانند همه مسائل را حل کنند.
برای حضور موثر در ۸ تیر آماده شویم.
- نویسنده : زهرا نژادبهرام
Sunday, 13 October , 2024