«افزایش قیمت کالایی به خصوص»، «حذف کالا از سفره غذایی خانواده ها» یا «زنگ خطر حذف کالای اساسی از سبد مصرفی خانواده ها» تنها قسمتی از اخباری است که در چند سال اخیر منتشر می شود و همگی نیز بر فقیرتر شدن، مصرف کمتر مواد غذایی و از همه مهم تر حذف اقلام اساسی مورد […]
«افزایش قیمت کالایی به خصوص»، «حذف کالا از سفره غذایی خانواده ها» یا «زنگ خطر حذف کالای اساسی از سبد مصرفی خانواده ها» تنها قسمتی از اخباری است که در چند سال اخیر منتشر می شود و همگی نیز بر فقیرتر شدن، مصرف کمتر مواد غذایی و از همه مهم تر حذف اقلام اساسی مورد نیاز بدن تاکید دارد. همه «حذفیات» سفره غذایی خانواده ها نیز به آهستگی و البته مستمر رخ می دهد؛ یک روز گوشت گران می شود و هر خانواده سعی می کند با کم کردن مصرفش، به هر سختی آن را در سفره خود نگه دارد تا زمانی که به قیمتی برسد که عملا امکان مصرف آن برای اقشار خاص، وجود نداشته باشد. روز دیگر قیمت لبنیات سر به فلک می کشد و هر دبه ماستی که تا ماه گذشته ۲۰ هزار تومان در مغازه ها به فروش می رسید، با قیمت جدید ۵۰ هزار تومان به مشتری عرضه شود. شاه کلید همه این افزایش قیمت ها نیز سیاست های غلطی است که قرار بود روزی حمایتگر طبقه متوسط و اقشار آسیب پذیر باشد. اما در نهایت شد متوسط مصرف ماهانه ۵۸۳ گرم گوشت برای هر فرد؛ عددی که برای همه نیز یکسان نیست و بسیاری از خانواده ها شاید همین عدد را هر دو یا سه ماه مصرف کنند. لیست کالاهای اساسی که از سبد مصرفی اقشار آسیب پذیر حذف شده اند، هر روز طولانی تر می شود؛ روز گذشته نیز دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران از حذف تن ماهی خبر داده بود. به راستی طبقه متوسط و آسیب پذیر با کالاهای باقیمانده ای که از عهده خریدش بر می آیند، چه غذاهایی می توانند برای خود تهیه کنند؟ پاسخ محدود به چند غذا می شود که عمدتا با تخم مرغ پخته می شود یا انواع سوپ که در آن خبری از گوشت یا مواد غذایی مفید نباشد.
حذفیات ادامه دار
آخرین آمارهای مربوط به قیمت مواد غذایی و البته سرانه مصرف آن نشان از بدتر شدن رفاه غذایی و کوچک شدن سفره معیشتی است. اگرچه که برای فهمیدن این موضوع نیازی به آمارها نیست و تنها یک بار خرید از سوپرمارکت این واقعیت را عیان تر می کند. با استناد به داده های مرکز آمار در مرداد ماه قیمت هر کیلو گوشت گوسفند در بازه ۱۰۰ تا ۱۶۰ هزار تومان بود. در حالی که در بهمن این بازه ۹۲ تا ۱۳۱ هزار تومان اعلام شده بود. کنسرو ماهی تن نیز در زمستان سال ۹۹ در بازه ۲۰ تا ۲۷ هزار تومان قرار داشت که در مرداد سال جاری به ۲۴ تا ۳۰ هزار تومان رسید. برای ماست نیز همین اتفاق رخ داده؛ در دی ماه هر کیلو از آن تا ۱۵ هزار تومان قیمت گذاری شده بود که در مرداد به ۲۰ هزار تومان رسید. خبرها حاکی از آن است که قیمت پنیر نیز در ماه جاری افزایش ۳۸ درصدی داشته و بر اساس گفته های دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی «قیمت پنیر در بسته بندی های ۴۰۰ گرمی به ۲۰ هزار تومان رسیده است.» این در حالی است که در گزارش روز گذشته مرکز آمار درباره قیمت مواد غذایی هر بسته ۵۰۰ گرمی آن تا ۲۷ هزار تومان قیمت گذاری شده بود؛ با احتساب افزایش قیمت اخیر، در گزارش شهریور ماه مرکز آمار قیمت هر بسته ۵۰۰ گرمی به حداکثر ۳۰ هزار تومان می رسد.
قبلا چقدر کالا مصرف می شد و الان چقدر؟
۱۰ سال از روزهایی که قیمت هر کیلو برنج درجه یک ایرانی ۳ هزار و ۷۳۰ تومان، گوشت گوساله کیلویی ۱۷۵۰۰ تومان، مرغ کیلویی ۴۳۶۰ تومان و یک کیلو خیار هم ۱۰۷۰ تومان قیمت داشت، می گذرد. سالی که سرانه مصرف گوشت برای هر نفر ۱۳ کیلوگرم بود. بر اساس داده های رسمی سرانه مصرف گوشت در سال ۹۹ به ۷ کیلوگرم رسیده و پیش بینی می شود در سال جاری به ۶ کیلوگرم کاهش یابد؛ طی ۱۰ سال سرانه مصرف این کالا ۴۶ درصد افت داشته است. اما سایر کالاها نیز افت محسوسی در مصرف داشته اند؛ به عنوان مثال آبزیان نیز از ۴ کیلوگرم در سال ۹۰ به ۲ کیلوگرم در سال ۹۹ رسیده اند؛ کاهش ۵۰ درصدی. البته که کاهش سرانه مصرف تنها به محصولات گوشتی محدود نمی شود و لبنیات را نیز در بر می گیرد؛ بر اساس گزارش مرکز آمار سرانه مصرف لبنیات در سال ۹۰ معادل ۱۲۷ کیلوگرم بود که در سال ۹۹ به ۱۰۶ کیلوگرم کاهش یافت. کاوه زرگران، رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران بر این باور است که کاهش های شدید در سرانه مصرف مواد خوراکی آن هم در یک دهه، زنگ خطر جدی را برای امنیت غذایی کشور به صدا درآورده است.
با باقی کالاها چه غذاهایی می توان پخت؟
گوشت، مرغ، ماهی، برنج و… گران شده و برای خرید حتی چند گرم از آنها یارانه یک ماه نیز کافی نیست. خانواده های بسیاری زیر خط فقر زندگی می کنند و بر این اساس حتی افراد حاضر در دهک اول در هر ماه تنها یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان هزینه می کنند که شامل خورد و خوراک، پوشاک، وسایل خانه و حتی اجاره بها نیز می شود. این در حالی است که بر اساس گزارش مرکز آمار خرید یک سبد مشخصی از کالاها شامل یک کیلو ماست، شیر و پنیر پاستوریزه، ۲۵۰ گرم کره، یک شانه تخم مرغ، ۱۰ کیلوگرم برنج درجه یک ایرانی، یک کیلو حبوبات (عدس، نخود و لوبیا)، یک کیلو از گوشت های گوساله، گوسفندی و مرغ، یک کیلو شکر، چای و قند، روغن مایع و میوه ها و صیفی جاتی مانند یک کیلو سیب، پرتقال، خیار، گوجه فرنگی، سیب زمینی و پیاز در مرداد سال جاری به یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسید. مقایسه هزینه یک ماه خانواده های آسیب پذیر و خرید سبد معیشتی ساده، نشان می دهد که زندگی افراد حاضر در دهک های پایین هزینه های شان تا چه میزان سخت است و اگر سمت و سوی سیاستگذاران به بهبود وضعیت معیشتی و غذایی شان نباشد چه بسا هزینه های درمان نیز سربار آنها شود. عمده کالاهایی که در دسترس این افراد قرار دارد و با وضعیت مالی شان می توانند بخرند، تخم مرغ، مرغ و مقدار کمی نیز برنج، صیفی جات است. مصرف سیب زمینی در این خانواده ها بیشتر از سایرین است. پس عمده غذایی که می توانند با درآمد اندک و قیمت بالای مواد غذایی تهیه کنند، انواع کوکو و غذاهایی است که در آن از تخم مرغ استفاده شود. مانند املت و انواع سوپ است. قیمت بالای مواد غذایی در کشور، شرایط را برای همه سخت می کند. اگرچه که این سختی برای همه یکسان نیست. اما آنچه در نهایت گریبان دولت را می گیرد، افزایش چتر حمایتی از طبقات فرودست است.
Sunday, 3 November , 2024