حجت الاسلام و المسلمین رضا حیدری، استاد حوزه علمیه اهواز روز سه شنبه 22 مهر ماه در نشست های قرآنی دردا رالعلم آیت الله بهبهانی که به مناسبت دهه پایانی ماه صفر در این حوزه علمیه برگزار می شود گفت خداوند متعال می فرمایند: (ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ-آن گاه در آن روز از نعمتها شما را باز می‌پرسند.تکاثر آیه 8) در روز قیامت از انسان ها در مورد نعیم سوال پرسیده می شود و انسان ها باید به این سوال پاسخ بگویند

حجت الاسلام و المسلمین رضا حیدری، استاد حوزه علمیه اهواز روز سه شنبه ۲۲ مهر ماه در نشست های قرآنی در دارالعلم آیت الله بهبهانی که به مناسبت دهه پایانی ماه صفر در این حوزه علمیه برگزار می شود گفت خداوند متعال می فرمایند: (ثُمَ’ لَتُس’أَلُنَ’ یَو’مَئِذٍ عَنِ النَ’عِیمِ-آن گاه در آن روز از نعمتها شما را باز می‌پرسند.تکاثر آیه ۸) در روز قیامت از انسان ها در مورد نعیم سوال پرسیده می شود و انسان ها باید به این سوال پاسخ بگویند.

سخن امروز ما پیرامون مفهوم «نعمت» از نگاه آیات مبارکه قرآن کریم و درسهای که می توان از قرآن درباه مفهوم نعمت دریافت کرد. از جمله واژهای بکار رفته در قرآن کریم که بدون جعل اصطلاح جدید، معنای پیچده تری از آن اراده شده است واژه نعمت می باشد.
حیدری گفت: ابتدای ترین نعمت های که به ذهن ما می رسد نعمت های هستند که مرتبط با حشر و نشر و امورات روزانه ما می باشند. مثلا نعمت حیات، نعمت سلامت، نعمت امنیت، نعمت آب، نعمت نان ،نعمت پدر و مادر، نعمت فرزند، نعمت عافیت، نعمت خوش نامی. از اینها در روایات به عنوان نعمت یاد شده است مانند این کلام پیامبر اکرم که می فرمایند:نعمتان مجهولتان العافیه و الأمان(خصال ص۷۰) و قرآن اینگونه نعمت ها را به رسمیت شناخته است.

ایشان افزودند: حال سوال اساسی این است که ایا قله نعمت، همین ها هستند یا نعمت های دیگری هم وجود دارند که در قله می باشند؟ در مقام پاسخ به این سوال است که هنر قرآن در بیان معنای جامع تر از مفهوم نعمت فهمیده می شود.
یکی از نعمت ها حیات است. خود حیات دو نوع است:
۱٫ حیات انتخابی
۲٫ حیات غیر انتخابی

حیات غیر انتخابی، حیاتی است که مشترک بین انسان و حیوان است و ما در داشتن چنین نعمتی هیچ اراده ای نداشته¬ایم و لاجرم روزی این حیات به پایان خواهد رسیدما حیات انتخابی آن حیاتی است که انسان آن را برمی گزیند. قرآن کریم می فرمایند: (یا أَی’ُهَا ال’َذینَ آمَنُوا استَجیبوا لِله’َ وَلِلر’َسولِه إِذا دَعاکُم لِما یُحییکُم… ای کسانی که ایمان آورده‌اید! دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می‌خواند که شما را حیات می‌بخشد. انفال آیه۲۴ ) پذیرش دعوت خداوند و فرستاده او، یک حیات معنوی، انسانی و ماندگار و باقی است که ما به الامتیاز انسان و حیوان است. لذا کسانی که این حیات معنوی را میبخشند انتخابی خود بالاترین نعمت هستند.

ماهیت شناسی نعمت درفرهنگ قرآن

این پژوهشگر علوم قرآن گفت : انسانی که آشنایی اجمالی با ایات قران داشته باشد می تواند به مفاهیم و معانی جذاب و جالبی از قرآن دست یابد که در هر فراز و نشیبی از آنها استفاده بکند و از گمراهی و ضلالت خارج شود.

قرآن کریم در سوره مبارکه نساء آیه۶۹ کسانی را که این نعمت عظمی را به ما هدیه می کنند این گونه معرفی می کند (وَمَن’ یُطِعِ اللَ’هَ وَالرَ’سُولَ فَأُولَٰئِکَ مَعَ الَ’ذِینَ أَن’عَمَ اللَ’هُ عَلَی’هِم’… و آنان که اطاعت خدا و رسول کنند البته با کسانی که خدا به آن‌ها لطف فرموده). پیداست بالاترین نعمت، تلازم با خدا و رسول اش است.

نعمت واقعی و حقیقی از آن کسانی است که تلازم با الله و رسول الله داشته باشند و الا از نعمت های غیر اختیاری، کفار هم بهرمند هستند ولی نعمت واقعی از نگاه قرآن، تلازم با خداوند و پیامبر است. زیبایی این مطلب و آیه زمانی خود را بیشتر نشان می دهد که آیا را تا پایان می خوانیم و آن در جایی است که آیه بیان می کند که افرادی که به آنها نعمت داده ایم چه کسانی هستند(…الَذِینَ أَن’عَمَ اللَهُ عَلَی’هِم’ مِنَ النَبِیِینَ وَالصِدِ’یقِینَ وَالشُ’هَدَاءِ وَالصَ’الِحِینَ ۚ وَحَسُنَ أُولَٰئِکَ رَفِیقًا… همراه با کسانى خواهد بود که خدا نعمتشان داده است، چون انبیاء و صدیقان و شهیدان و صالحان. و اینان چه نیکو رفیقانند.)

نعمت داده شده ها پیامبران هستند که نبی اسلام در راس آنها است همو اول همو آخر در این کار از جهت رتبه اولین است و از جهت ترتیب آمدن آخرین است. صدیقین که به افرادی گفته می شود که در مراتب بالای صدق هستند و مطابق روایت ابرز مصداق صدیقین علی علیه السلام و اهل البیت هستند ایه دیگری می فرماید: (و کونوا مع الصادقین. توبه آیه۵ و شهدا که در راس آنها سید الشهدا هستند و صالحان. نکته در این است که ما انتخاب می کنیم که با چه کسانی هستیم؟ و دانستیم که اهل نعمت اینها هستند و نعمت اصلی در دست اینهاست. نعمت، ملک ری نیست. که خارج از همراهی حسین به دنبال آن باشیم.

آنها که به دنبال نعمت های دنیای هستند که التبه تفاخر و شهوت ها انسان را به آن سوق می دهد در حیات حیوانی باقی می مانند. استاد رضا حیدری گفت: خداوند متعال در آیه ۸ سوره مبارکه تکاثر می فرماید: (ثُمَ’ لَتُس’أَلُنَ’ یَو’مَئِذٍ عَنِ النَ ‘عِیمِ-آن گاه در آن روز از نعمتها شما را باز می‌پرسند.) طبق بیان آیه بناست از کدامین نعمت سوال شود ؟ جواب این است که بنا است از هیمن نعمت انبیا، شهدا، صدیقین و صالحان سوال شود.

در سوره مبارکه حمد می خوانیم (اهدنا الصراط المستقیم…) راه مستقیم راه چه کسانی است؟ شاید هر کسی بتواند ادعای راه مستقیم بکند. ولی واقعا ضابطه راه مستقیم چیست؟ در ادامه¬ی آیات خداوند، ملاک وضابطه را معرفی می کند؛ (الذین انعمت علیهم … ) اینها چه کسانی هستند؟ طبق آیه ۶۹ سوره مبارکه نساء اینها انبیا، شهدا، صدیقین و صالحین هستند که به آنها نعمت حقیقی ارزانی شده است و اینها صراط مستقیم می باشند. نعمت مال و اولاد نعمتی است که اگر در مسیر صلاح و فلاح و صدق قرار نگیرد تبدیل به نقمت می شود. حال اگر ایات سوره حمد در همین جا توقف می کرد باز هم معنا را می فهمیدیم ولی در ادامه خداوند تصریح می فرماید: که صراطی را به ما عنایت بفرما که (غیر المغضوب علیهم…) باشد نعمت همراهی با انبیا و شهدا نعمتی است که تلازم با خوشنودی خداوند دارد و موجب دور شدن از غضب خداوند می شود.

امام صادق علیه السلام از ابو حنیفه پرسیدند این آیه مبارکه (لتسالن یومئذ عن النعیم…) را چگونه تفسیر می کنی؟ ابو حنیفه اشاره به همین نعمت های غیر اختیاری کرد(آب، نان، حیات مادی و…) بعد حضرت فرمودند: آن نعمتی که روز قیامت خداوند از آن خواهد پرسید نعمت ما اهل بیت است. وی افزود: مرحوم آیت الله میرسید علی بهبهانی(ره) در کتاب مصباح الهدایه که در مورد اثبات ولایت امیر المومنین علی علیه السلام می باشد آیاتی را شرح و تبیین می کند مانند بعضی از آیاتی که بیان کردیم. همچنین ایشان آیه ۳ سوره مبارکه مائده را بیان می کنند (الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی) که این آیه در روز غدیر نازل شده است و در شان امیرالمومنین علی علیه السلام است.

نکته قابل توجه این است که تمام نعمت ها الهی هستند ولی آمدن «یای» نسبت در کنار نعمت نشانگر عظمت این نعمت است که منتسب به خداوند متعال شده است. و آن نعمتی که از جانب خداوند می باشد نعمت هدایت است که رسول و امام عهددار آن هستند. گفتنی است، این نشست های قرآنی تا پایان ماه صفر همه روزه ساعت ۶:۳۰ در دارالعلم آیت الله بهبهانی با حضور طلاب، فضلا و عموم مردم برگزار می شود و حجت الاسلام و المسلمین رضا حیدری در این نشست ها به بیان درس هایی از آیات قرآن کریم در موضوع معرفتی و اخلاقی می پردازد.

  • نویسنده : صدای هم وطن
  • منبع خبر : پیوند ایرانیان