دولت تصمیم دارد، تحت عنوان کمک به اقشار جامعه، به هریک ازخانوارهای یارانه بگیر مبلغ یک میلیون تومان با بهره ی ۱۲ درصدپرداخت کند. ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که با توجه به لطمات اقتصادی شدید وارد شده به مردم به خصوص طبقه متوسط و پائین جامعه که در حال حاضر نیز یارانه […]
دولت تصمیم دارد، تحت عنوان کمک به اقشار جامعه، به هریک ازخانوارهای یارانه بگیر مبلغ یک میلیون تومان با بهره ی ۱۲ درصدپرداخت کند. ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که با توجه به لطمات اقتصادی شدید وارد شده به مردم به خصوص طبقه متوسط و پائین جامعه که در حال حاضر نیز یارانه بگیر هستند، انتظار این بود که این مبلغ به صورت پرداخت بلاعوض یا لااقل وام قرض الحسنه باشد. اما وقوف به محدودیت های شدید درآمدی دولت که بعد از تشدید تحریم ها و به حداقل رسیدن میزان فروش نفت، این پرداخت به صورت وام را تا اندازه ای قابل توجیه می کند. با این وصف، اخذ سود از این وام در شرایط سخت کنونی غیرقابل توجیه است.
غلامعباس بختیار: پرسش اولم از جنابعالی به عنوان یک کارشناس این است، درصورت اجرا، حجم این مقدار ازنقدینگی اثرات تورمی به بار نخواهد آورد؟
مرتضی افقه: به دو دلیل پرداخت این وام تبعات تورمی قابل توجهی نخواهد داشت:
اول اینکه این مبلغ به صورت وام پرداخت شده یعنی بعد از مدتی باز پرداخت خواهد شد و توسط دولت این نقدینگی جمع آوری خواهد شد. این بدان معناست که اگر اثر تورمی هم داشته باشد کوتاه مدت است و همراه با بازپرداخت، اثر ضدتورمی خواهد گذاشت.
دوم، همیشه تزریق نقدینگی به جامعه و اقتصاد کشور منفی نیست. در شرایطی که رکود بر اقتصاد حاکم شود، یکی از سیاست های پولی که دولت ها اعمال می کنند، تزریق پول به اقتصاد از طرق شناخته شده است. همانگونه که احتمالاً شنیده اید کشورهای اروپائی و امریکا، برای جلوگیری از رکود عظیم پیش بینی شده ی ناشی از شیوع بیماری کرونا و توقف فعالیت های تولیدی و به منظور جلوگیری از ورشکستگی تولیدکنندگان و نیز پیشگیری از گسترش بیکاری، مبالغ هنگفت و کم سابقه ای به اقتصاد تزریق نمودند. اگرچه مقایسه ایران با شرایط خاص سیاسی-اقتصادی حاکم بر آن ممکن است قیاس مع الفارغ تلقی شود اما، با توجه به توقف بسیاری از فعالیت های تولیدی کشور بعد از اعلام قرنطینه ی نسبتاً گسترده، و نیز گسترش احتمالی بیکاری و کاهش شدید تقاضای ناشی از خانه نشینی مردم، وقوع رکود و یا تشدید آن حتمی ست. تزریق این مبلغ می تواند محرکی باشد به بخش های تولیدی که در دو ماه گذشته با کاهش فروش مواجه بوده اند.
چندصباحی است که برخی از کالاهای اساسی، به علت کاهش تقاضا دچار ثبات قیمت شده، به نظر شما چنانچه دولت به جای وجوه نقد، کالا در اختیارمردم قرار می داد، به نفع اقشار دهک های پایین جامعه نبود؟
کمک های دولت به مردم در شرایط بحرانی می تواند از شیوه های مختلف از جمله پرداخت های انتقالی (مثل یارانه های نقدی یا کمک هائی از نوع همین وام اخیر)، یا توزیع سبد کالا، انتشار کوپن، یا جیره بندی کالاهای اساسی باشد. با این وصف، همانگونه که ذکر شد، بسیاری از تولیدکنندگان به خصوص کالاهای غیراساسی در معرض رکود ناشی از کاهش شدید تقاضا قرار دارند. در واقع، در شرایط فعلی، که درآمد مردم کاهش داشته، به ناچار تقاضاهای مردم به سمت کالاهای اساسی بوده و نه تنها تولیدکنندگان این کالاها دچار رکود نشده اند بلکه احتمالاً با رونق نسبی و غیرمنتظره نیز مواجه شده اند (با توجه به نگرانی مردم از کاهش کالاهای مورد نیاز در صورت تشدید بحران، و بنابراین خرید مازاد اینگونه کالاها). بنابراین در شرایط فعلی، به نظر می رسد که بسیاری از کالاهائی که جزو نیازهای بعدی مردم هستند با رکود و کاهش تقاضا مواجه بوده اند. همین امر، پرداخت های نقدی به جای سبد کالا را توجیه پذیر می نماید. به علاوه، توزیع سبد کالا در این سطح گسترده، نیروهای انسانی و امکانات لجستیک فراوانی از دولت اشغال می کند که در شرایط فعلی که بحران کرونا مشغله فوق العاده ای برای مجریان ایجاد کرده، چندان قابل توجیه نیست.
فرض کنیم که نیمی از جمعیت، متقاضی دریافت این وام باشند، سود حاصله چه مقدارمی شود و دولت با استفاده از آن، قادر به پرداخت چند دوره یارانه، خواهدشد؟
اگر چه به مکانیزم پولی ای که دولت برای این وام به کار گرفته اطلاعی ندارم و بنابراین، محاسبه ای از میزان سود این وام نمی توانم داشته باشم، اما به احتمال زیاد دولت این مبلغ را خود از بانک مرکزی استقراض نموده و سود حاصله نیز به این بانک برگردانده می شود و از این طریق نقدینگی موجود جمع آوری می شود. بعید است از این مبلغ سودی نصیب دولت گردد. هرچند پاسخ دقیق تر به این سؤال را همکاران متخصص با گرایش پول و بانک بهتر می توانند تحلیل کنند.
Monday, 11 November , 2024