آنچه در پی می آید روایت حجت الاسلام محمدمحسن طبسی صاحب کتاب «امام رضا (ع)به روایت اهل سنت» از عشق و علاقه برادران اهل سنت و غیرمسلمانان به امام رئوف است که آن را به نقل از فارس تقدیم خوانندگان عزیز می کنیم.

***

به طور کلی در بین دوازده امام اهل بیت علیهم السلام، امام بزرگواری که بیشتر علمای اهل سنت چه در زمان حیات ایشان و چه بعد از حیاتشان درباره ایشان صحبت کرده اند امام رضا(ع) هستند.

یعنی زمانی که کتابها را ورق می زنیم، می بینیم بلااستثناء تمامی علمای اهل سنت هم عصر امام و یا بعد از شهادت ایشان به بزرگی از امام یاد می کردند.

همچنین بیشترین اظهار نظرها و اعترافاتی که به مقام علمی و مقامات معنوی امام علیه السلام بوده توسط علمای اهل سنت صورت گرفته است و از حیث توجه علمای اهل سنت به مقام شامخ امام بیشترین آمار به امام رضا (ع) متعلق است اما نسبت به علمایی که در زمان امام رضا (ع) بودند، مشهورترین آنها شامل این افراد است که حدیث سلسله الذهب را نقل کرده اند.

۱. اسحاق بن راهویه: از علمای بزرگ اهل سنت است که تعابیر عجیبی هم درباره ایشان نقل شده است که نشان دهنده جایگاه این عالم بزرگ نزد اهل سنت است. از جمله علمای بزرگ اهل سنت درباره ایشان گفته اند: «احد ائمه المسلمین و علماء الدین اجتمع له الحدیث و الفقه والورع و الجهد» ایشان متوفای سال ۲۳۸ یعنی حدود ۳۰ سال بعد از شهادت امام رضا (ع) از دنیا رفته است. این عالم بزرگ اهل سنت از راویان و شاهدان اصلی حدیث سلسله الذهب در نیشابور هستند.

۲. احمد ابن حرب نیشابوری متوفای ۲۳۴ هستند. درباره ایشان گفته شده: «الامام شیخ نیشابور کان من کبار الفقها و…». ایشان نیز از شاهدان و راویان اصلی حدیث سلسله الذهب است و روایت این حدیث که نقطه عطفی است در تاریخ حدیث نگاری توسط ایشان ثبت و ضبط شده است. نقطه جالب توجه اینکه اینها از افراد عادی جامعه نبودند بلکه جزء فقهای بزرگ اهل سنت به شمار می رفتند که در زمان امام رضا(ع) زندگی می کردند.

۳. یحیی ابن یحیی که درباره ایشان هم گفته شده است: «شیخ الاسلام و عالم خراسان» و «امام اهل الدنیا و اهل الدین». ایشان هم متوفی ۲۲۶ یعنی حدود ۲۵ سال بعد از شهادت امام رضا(ع) هستند. در زمان خودشان مرجعیت دینی اهل سنت را بر عهده داشتند.

۴. محمد ابن اسلم طوسی نیز از فقهای زمان خود و جزء راویان اصلی حدیث سلسله الذهب بودند.

در کنار این علما و فقها که نسبت به امام رضا(ع) توجه و عرض ارادت داشتند علمایی هم بودند که نسبت به حضرت کم لطفی و بی مهری می کردند. با این حال قاطبه علمای اهل سنت به محضر امام رفته و از محضر امام بهره مند شده اند.

هم سیره علمی امام رضا(ع) مورد توجه اهل سنت بوده و هم سیره اخلاقی ایشان. یعنی زمانی که به کتابهای اهل سنت مراجعه می کنیم می بینیم که به این دو بخش از سیره حضرت پرداخته اند. گل سر سبد زندگی علمی حضرت نزد اهلسنت حدیث سلسله الذهب و ورود تاریخی ایشان به نیشابور است. می توان گفت تقریبا تمامی مورخین اهل سنت این واقعه را گزارش کرده اند. بخش دوم، بحثهای اخلاقی است و رفتارهای امام رضا (ع) که بسیار متواضعانه و اخلاق مدارانه بوده و در تمامی کتابهای اهل سنت نقل شده است. از جمله مصادیق آن نقل این ماجرا است «روزی حضرت در نیشابور در حمام بودند و بسیار ساده و بدون حشم و خدم مشغول حمام کردن بودند، شخصی خدمت امام می رسد و رو به او می گوید بیا و بدن مرا کیسه بکش. امام هم بدون اینکه حرفی بزنند این کار را انجام می دهند. مردی از راه می رسد و با دیدن این صحنه شروع به پرخاش به آن مرد می کند که با فرزند رسول الله چه می کنی!» این تواضع امام از سیره های اخلاقی و مهم امام رضا (ع)است که بسیار مورد تاکید قرار گرفته است.

از احادیث و فرمایشات حضرت درمیان عامه مردم و یا علمای اهل سنت دو حدیث مشهور است: حدیث اول همان حدیث سلسله الذهب است که: «کلمه لااله الاالله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی بشرطها وشروطها انا من شروطها»

حدیث دوم حدیث ایمان است: «الایمان معرفه بالقلب و اقرار باللسان و عمل بالارکان»این دو حدیث بین احادیث اهل سنت برجسته ترین است.

در میان عامه اهل سنت توسلات به قبر امام رضا(ع)، شفاعت ها و شفاهایی که به واسطه ایشان صورت می گرفت، از زمان شهادت حضرت تاکنون در طول تاریخ قابل مشاهده است. در بین اولین زوارها اگر نگوییم بیشتر زائران اهل سنت بودند قطعا کمتر از شیعیان نبودند. این یکی از مهمترین اتفاقات تاریخی بوده که خوب انعکاس داده نمی شود و حرفهایی زده می شود و وهابیت و داعش روی این مسئله مانور می دهند که زیارت قبر امام رضا (ع) یک مسئله مختص به شیعیان است. در حالی که هم علمای بزرگ اهل سنت و هم مردم اهل سنت به تبعیت از آنها به زیارت امام رضا(ع) می رفتند.

اگر بخواهیم به مصادیق زیارات و توسلات اهل سنت اشاره کنیم، هم علمای اهل سنت و هم عموم مردم اهل سنت را شامل می شود. پس این شبهاتی که وهابیت و سلفیت مطرح می کنند که زیارت قبور اهل بیت و خصوصا امام رضا (ع) یک زمانی توسط عموم اهل سنت انجام می شده حرف غلطی است.

از جمله این علما آقای «ابن خزیمه» شافعی مذهب متوفی ۳۱۱ و از اولین علمای اهل سنت است که به زیارت قبر امام رضا (ع) می رفت.

این رفتار، سیره او بوده، نه یک بار نه دوبار بلکه بارها این کار را کرده بود. از طرف دیگر به همراه علما دیگر شاگردان خود را جمع می کرد وبه زیارت دسته جمعی می رفتند.

نکته مهم دیگر اینکه ایشان از نیشابور به قصد زیارت امام رضا(ع) به منطقه طوس می رفت، اینها نکاتی است که متاسفانه مکتوم می کنند و نمی گویند. در کتاب فرائد السمطین اثر جوینی شافعی و کتاب تهذیب التهذیب ابن حجر عسقلانی ذیل اسم مبارک امام رضا(ع) این مطالب وجود دارد.

ابن خزیمه از علمای بزرگ اهل سنت است که درباره ایشان گفته شده یکی از استوانه های علم در لغت و فقه و حدیث است. اینقدر جایگاه بالایی دارد. در زمان خودش رئیس حوزه های علمیه اهل سنت در قرن سوم و چهارم بود.اطرافیان شاهد تواضع و گریه ایشان نسبت به قبر امام بودند به حدی که همه شگفت زده می شدند.

از بزرگان دیگر مثل «ابن حبان بستی» شافعی مذهب متوفی ۳۵۴ ه.ق در کتاب الثقات جلد ۸ صفحه ۴۵۷ خودشان می گوید: «هرگاه برای بنده مشکلی پیش می آمد به زیارت قبر امام رضا می رفتم و به برکت توسل به امام رضا خداوند متعال مشکل مرا حل می کرد» و در پایان می گوید: «هذا شی جربته مرارا فوجدته کذلک».این کار را نه یک بار نه دو بار بلکه به کرات انجام دادم و نتیجه گرفتم.

محمد ابن علی ابن سهل شافعی متولد سال ۳۸۴ه.ق است. این آقا هم می گوید: «هر وقت برایم مشکلی پیش می آمد، چه مشکل دنیوی و چه مشکل دینی، به قصد زیارت امام رضا از نیشابور به طوس می رفتم و خداوند متعال به برکت مضجع شریف این حضرت مرا حاجت روا می کرد.» آقای حاکم نیشابوری شافعی متوفای ۴۰۵ هجری می گوید: «من نقرس و پا درد داشتم کنار قبر امام رضا رفتم و مقداری از خاک قبر امام رضا را به پای خودم مالیدم و خداوند شفا عنایت کرد».

از این مصادیق، بسیار زیاد است. اما در مورد زیارت عامه اهل سنت اگر بخواهیم نقل بکنیم، فقط به گزارش «عطا ابن عبدالله شیرازی» اشاره می کنیم؛ ایشان شافعی مذهب بود متوفای سال ۸۰۳ هجری قمری، کتابی دارند به نام «روضه الاحباب»، در جلد ۴صفحه ۴۶، جمله ای را نقل می کند که این جمله نشان دهنده این است که زیارت قبر امام رضا(ع) تنها مختص به شیعیان نبوده و از تمامی اقصی نقاط دنیا با تمامی مذاهب و ادیان به زیارت قبر امام رضا می آمدند. او می نویسد: «مشهد و مرقد منور علی ابن موسی الرضا مرجع زائران از تمام طبقات و نقاط جهان است».

همین یک گزارش تاریخی کافی ا ست که بدانیم چه جمعیتی به زیارت قبر امام رضا(ع) می رفتند. البته گزارش های دیگری هم است که آقای ذهبی در کتاب «سیر اعلام النبلاء» جلد۶ صفحه ۲۷۴ نقل می کند. از آقای صفدی شافعی در کتاب «الوافی بالوفیات» جلد ۲۲صفحه ۲۴۹. و سایر علمای اهل سنت که هر کدام با بیان های مختلف مرجعیت قبر امام رضا (ع) را بیان کردند.

تمامی علمای اهل سنت و ازتمامی فرقه ها و تمامی مذاهبشان در طول تاریخ به زیارت قبر امام رضا(ع) می رفتند. همه مذاهب چه حنفی، چه حنبلی، چه شافعی و چه مالکی همه به زیارت قبر امام رضا(ع) می رفتند و این مسئله اصلاربطی به تشیع ندارد.

نگارنده در کتاب «امام رضا به روایت اهل سنت» مستندات بیشتری در این زمینه آورده است و این مطلب واضح تر می شود که از اقصی نقاط دنیا و نه فقط ایران به زیارت قبر امام رضا(ع) می رفتند.

آقای «میر خواند» که حنفی مذهب و از نویسندگان و مورخان دوره صفویه و متوفی ۹۰۳است، در کتاب «تاریخ روضه الصفا» جلد ۳صفحه ۴۱در باره امام رضا(ع) این گزارش را نقل می کند: «مشهد مقدس و مرقد این امام علی الاطلاق مرجع ایران و مقصد سالکان اکابر و اصاغر آفاق است طوایف امم و طبقات بنی آدم از اقصای روم و هند از جمیع مرز و بوم هر ساله مهاجرت انسان و مفارقت خلان اختیار کرده و روی توجه به این آستان فرخنده نهاده است».

این گزارش در قرن نهم و دهم هجری گزارش شده و می گوید تمامی مردم از بلاد روم یعنی سمت اروپا، بلاد هند به سمت بودیست ها وهندویست ها اینها همه به زیارت قبر امام رضا(ع) می رفتند.

این نشان می دهد که زیارت قبر امام رضا(ع) مختص مسلمان ها نبوده چه برسد به شیعه و سنی! وقتی غیرمسلمان ها به زیارت قبر امام رضا(ع) می آمدند و مشکلات خود را حل می کردند پس این مسئله باید حل شود که در گذشته همه علمای اهل سنت و مردم زیارت را انجام می دادند.

آقای «بشاری مقدسی» از قدیمی ترین مورخین و نزدیک به دوران امام رضا بوده است.وی در کتاب احسن التقاسیم، گزارشی، هم از گنبد و بارگاهی که بر قبر امام رضا(ع) نهاده شده و هم از زائرینی که به قبر امام رضا(ع) می آمدند، ارائه می کند.

باز در همین دوره آقای «حسین بن احمد مهلبی» نویسنده کتاب «العزیزی» در کتاب خود، هم به قبر و گنبد و بارگاه امام رضا(ع) اشاره می کند که نشان می دهد از همان وقت گنبد و بارگاه در مرجع شریف آن حضرت ساخته شده و هم به زائرینی که به زیارت قبر امام رضا(ع) می رفتند اشاره می کند. اینها اسنادی است که از قرن سوم و چهارم تا حال حاضر ادامه پیدا کرده است. شبهاتی که بعضی ها مطرح می کنند ناشی از عدم مطالعه آنهاست.