آخرین گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران از تجارت ۴.۶ میلیارد دلاری محصولات کشاورزی در بهار امسال حکایت دارد، در این مدت صادرات هندوانه به ۱۳۲.۹ میلیون دلار رسید که بسیاری از کارشناسان آن را به مثابه صادرات آب می‌دانند.

حجم تجارت محصولات کشاورزی در بهار امسال به ۴.۶ میلیارد دلار رسید. میزان صادرات و واردات این محصولات در سه ماه ابتدایی امسال به ترتیب ۱.۱ میلیارد دلار و ۳.۵ میلیارد دلار بود بطوریکه تراز تجاری ۲.۴ میلیارد دلاری بخش کشاورزی از ابتدای فروردین تا پایان خرداد وجود داشت. “هندوانه تازه” که جزو محصولات آب‌بر به حساب می‌آید با سهم ۱۲.۳ درصدی بیشترین سهم را در ارزش صادراتی کشور داشت.

بر اساس آمارهای موجود، همچنین در سال ۱۴۰۰ بیش از ۹۰۲ هزار تن هندوانه صادر شده در حالیکه در همین سال بیش از ۷ میلیون تن گندم واردات داشته ایم. پیش از آن در سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ همواره به طور سالیانه بیش از ۷۰۰ هزار تن صادرات هندوانه صورت گرفته، به طوری که طی شش سال از ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ بیش از ۴ میلیون و ۶۴۰ هزار تن هندوانه صادر شده است.

در واقع هندوانه از محصولاتی است که برای تولید آن به حجم زیادی آب نیاز است، به طوری که برای تولید یک کیلوگرم هندوانه حدود ۵۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود، اما در بین اقلام صادراتی ما در دهه‌های گذشته وجود داشته است، به گفته کارشناسان برای صادرات ۱۰۰ هزار تن هندوانه بیش از ۵۰ میلیون مترمکعب آب مصرف می شود.

اگر بخواهیم تصوری از میزان آب مجازی که صرف صادرات هندوانه می شود داشته باشیم اگر در نظر بگیریم که سالیانه حدود ۲۵۰ میلیون متر مکعب یا ۲۵۰ میلیارد لیتر آب برای صادرات هندوانه مصرف می شود می توان گفت که سالیانه به اندازه یک سد کرج که حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب دارد، آب، صادر می کنیم.

تولید هندوانه، واردات گندم

در حالی که کشورهای جهان برای تامین گندم خود نگران هستند و جنگ روسیه و اوکراین بر این نگرانی افزوده و برخی کشورها مانند هند نیز مانع صادرات گندم خود شده اند، کشاورزی ما در سال‌های گذشته به شکلی بوده که در سال ۱۴۰۰ بیش از ۹۰۲ هزار تُن هندوانه صادرات داشته‌ایم و اکنون نیز همین روند را ادامه می دهیم، اما از خودکفایی گندم در ابتدای دهه ۹۰ به واردات ۷ میلیون تُن گندم رسیده ایم.

در سه دهه اخیر بیش از ۹۶ میلیون تُن گندم وارد کشور شده، به طوری که بیشترین میزان واردات گندم به ترتیب در سال ۱۳۹۳ با ۷ میلیون و ۴۲۹ هزار تن، در سال ۱۴۰۰ با ۷ میلیون و ۷۵هزار تن و در سال ۱۳۸۰ با ۶ میلیون و ۷۷۱هزار تن بوده و کمترین میزان واردات گندم نیز در سال ۱۳۹۷ با واردات کمتر از ۳۶۰ تن و پس از آن در سال ۱۳۹۶ با ۷۴ هزار تن و در سال ۸۴ با ۱۰۵هزار تن رخ داده است.

جالب این است در شرایطی که صادرات هندوانه ایران در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ حدود ۲۸ درصد در وزن و ۳۳ درصد در ارزش افزایش داشته است، در سال ۱۳۹۹ بیش از ۳ میلیون تن گندم به ارزش ۸۴۱ میلیون دلار واردات انجام شده اما در سال ۱۴۰۰ با افزایش واردات گندم، به رقم ۷ میلیون تن رسیدیم! به طوری که هر چه بر صادرات هندوانه افزوده شد از آنسو بر واردات گندم نیز اضافه گردید!