بررسی اجمالی عوامل موثر بر خشونت های اخیر در مدت زمان کوتاهی، نشان می دهد جامعه ملتهب ایران شاهد خشونت های کم سابقه ای بوده است. موضوع دختر دانشگاه علوم و تحقیقات و عریان شدن او، تجاوز مردی به ۲۰۰ زن، قتل هایی مانند قتل خبرنگار ایرنا و زن دیگری با فرزندش به دست همسران […]
بررسی اجمالی عوامل موثر بر خشونت های اخیر در مدت زمان کوتاهی، نشان می دهد جامعه ملتهب ایران شاهد خشونت های کم سابقه ای بوده است. موضوع دختر دانشگاه علوم و تحقیقات و عریان شدن او، تجاوز مردی به ۲۰۰ زن، قتل هایی مانند قتل خبرنگار ایرنا و زن دیگری با فرزندش به دست همسران وکیل شان و قتل پزشک قلب به دست خانواده متوفی همگی زنگ خطرهایی برای جامعه ایران هستند که در وضعیت بحران قرار دارد. گسترش و افزایش خشونت در جامعه یک پدیده تک علتی نیست، بلکه به مجموعه ای از عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و روان شناختی مرتبط است که وضعیت پیچیده ای را به وجود می آورند. این عوامل به طور هم زمان با یکدیگر مرتبط بوده و چرخه ای از خشونت و دیگر مسائل اجتماعی را به وجود می آورند که حل آن به سادگی امکان پذیر نیست. از جمله عوامل مهم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- نبود قوانین حمایتی و بازدارنده
زمانی که نهادهای قانون گذاری از تصویب قوانینی که از حقوق زنان حمایت کند، ناتوان باشند و سیستم قانونی و اجرائی ضعیف عمل کند، این وضعیت به افزایش آسیب های اجتماعی، از جمله خشونت علیه زنان، منتهی می شود. سال هاست لایحه تامین امنیت زنان در مجلس به نتیجه نرسیده است. اکنون نیاز به تصویب و اجرائی شدن چنین لایحه ای بیش از هر زمان دیگری احساس می شود.
۲- نابرابری حقوقی، اجتماعی و اقتصادی
در جامعه ای که زنان از نظر برخورداری از حقوق، در جایگاهی برابر با مردان قرار ندارند، آنها به طور طبیعی آسیب پذیرتر می شوند. در حال حاضر، بحث های بسیاری درباره زنانه شدن فقر و نابرابری اقتصادی شدید وجود دارد. جایگاه ایران در سطح جهانی در زمینه مشارکت اقتصادی و سیاسی زنان ایران بسیار پایین است و این امر می تواند عاملی بر گسترش و افزایش خشونت علیه زنان باشد؛ مسئله ای که شرح و تفصیل آن در این نوشتار نمی گنجد.
۳-نابرابری جنسیتی و سهم اندک زنان در قدرت و ثروت
در جامعه ما متاسفانه نابرابری جنسیتی در حد نگران کننده ای بالاست، زنان و گروه های اقلیت ممکن است بیشتر در معرض خشونت قرار گیرند، تجاوز جنسی و خشونت خانگی از نمونه های آن هستند. هنجارهای اجتماعی یا آنچه در جامعه از آن به عنوان هنجار و ارزش نام می برند و به فرودستی زنان می انجامد، می توانند به افزایش این نوع جرم ها دامن بزنند.
۴-عوامل فرهنگی و هنجارهای اجتماعی
برخی از هنجارهای اجتماعی و فرهنگ رایج در بعضی اجتماعات محلی ممکن است باعث عادی سازی خشونت شوند. مفاهیمی مانند قتل های ناموسی که در این حالت قتل نه تنها تقبیح نمی شود، بلکه ممکن است غیرت و تعصب نامیده شود، می توانند رفتارهای خشونت آمیز را عادی سازی کنند. همچنان که خشونت حتی ممکن است به عنوان راهی مشروع برای حل اختلافات قومی دیده شود، مانند پدیده «خون بس» که در بعضی نقاط ایران وجود داشته یا دارد. همچنین در بعضی روستاهای ایران کودک همسری به عنوان امری رایج وجود دارد.
۵-گسست اجتماعی
جوامعی که در آنها ساختار خانواده ها، پیوندهای اجتماعی و انسجام اجتماعی از هم گسیخته شده باشد، افراد ممکن است احساس انزوای اجتماعی یا بی ارتباطی داشته باشند که این امر می تواند به اعمال خشونت آمیز منتهی شود. انزوای اجتماعی یا ازدست دادن شبکه های حمایتی می تواند احساس خشم یا ناامیدی را تشدید کند.
۶-تندروهای سیاسی و اجتماعی
گروه های تندرو، خشونت را به عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف سیاسی، یا اجتماعی استفاده می کنند. این امر می تواند به افزایش خشونت در جامعه منتهی شود. این رویکردها می توانند افراد را رادیکال کنند و جرم های نفرت انگیز و حملات خشونت آمیز علیه افراد جامعه را که با آنان همسو نیستند، مرتکب شوند.
۷-بی ثباتی
هنگامی که بی ثباتی، ناآرامی های مدنی یا خطر جنگ وجود دارد، خشونت معمولا افزایش می یابد؛ زیرا گروه های مختلف برای قدرت، منابع یا بقا می جنگند. در چنین شرایطی، قتل، تجاوز و دیگر اعمال خشونت آمیز ممکن است به دلیل احساس نیاز به حفاظت از خود یا منافع فردی رخ دهد.
۸-ضعف در اجرای قانون
زمانی که سیستم های اجرائی و مدیریتی ضعیف، ناکارآمد یا فاسد باشند، مجرمان ممکن است بدون ترس از مجازات به اعمال خود ادامه دهند که این موضوع باعث تشدید خشونت می شود. در عین حال بعضی قوانین در ایران خود منجر به فرودستی زنان می شود؛ مثل اجازه اشتغال از سوی همسر یا خروج از کشور.
۹-عوامل روان شناختی
افراد ممکن است به دلیل مشکلات روان شناختی، مانند کینه توزی و به دنبال انتقام بودن، مدیریت نکردن خشم سرخوردگی و استیصال، دست به خشونت بزنند. این عوامل می توانند فرد را مستعد رفتارهای خشونت آمیز کنند. افرادی که تجارب سختی داشته اند و به ویژه در دوران کودکی مورد آزار و اذیت قرار گرفته باشند، احتمال بیشتری دارد که در دوران بزرگسالی رفتارهای خشونت آمیز از خود بروز دهند. در عین حال همان طور که گفته شد، ارتباط بین عوامل مطرح شده می تواند به تشدید این وضعیت بینجامد. به طور مثال شخصی که خود از تروماهای مختلف رنج می برد، به عنوان یک آتش به اختیار عمل کند.
۱۰-ترویج خشونت در رسانه ها
در تحقیقات مختلف عادی سازی خشونت از طریق رسانه ها، از جمله فیلم ها، تلویزیون، بازی های ویدئویی و اخبار، نشان داده شده است که می تواند افراد، به ویژه جوانان را به خشونت متمایل کند. این مواجهه گاهی به تقلید از خشونت یا به کاهش درک عواقب آن منتهی می شود.
۱۱-نبود آموزش و آگاهی
آموزش ناکافی، به ویژه در زمینه هایی مانند تفکر انتقادی، حل تعارض و کنترل هیجانات می تواند به افزایش خشونت منجر شود. بدون دسترسی به آموزش کیفی یا فرصت های شغلی، افراد ممکن است تنها راه حل را در اعمال خشونت ببینند.
۱۲-اعتیاد
اعتیاد به الکل یا مواد مخدر اغلب به قضاوت ضعیف، کاهش خودکنترلی و افزایش پرخاشگری منجر می شود که می تواند احتمال وقوع اعمال خشونت آمیز، از جمله قتل و تجاوز جنسی را افزایش دهد.
نتیجه گیری
افزایش خشونت در یک جامعه به ندرت به یک علت خاص نسبت داده می شود، بلکه معمولا ترکیبی از عوامل مختلف با یکدیگر دارد.
مقابله با خشونت نیازمند مداخلات چندجانبه است که شامل عزم مسئولان برای مقابله با خشونت، تقویت حاکمیت قانون، بهبود شبکه های اجتماعی، ارائه آموزش و حمایت های روانی از طریق رسانه ها و نهادهای آموزشی، ترویج برابری جنسیتی و کاهش نابرابری های اجتماعی و اقتصادی است.
- نویسنده : پروانه سلحشوری
Saturday, 7 December , 2024