اگر کسی در جریان اتفاقات سه سال گذشته بین ایران و کره جنوبی نباشد، احتمالا واکنش منفی به حرف های سفارت کره برایش کمی عجیب به نظر بیاید یا تصور کند بسته ناچیز «دو هزار ماسک» باعث این واکنش منفی شده است. اما واقعیت این است که کره جنوبی از زمانی که دولت دونالد ترامپ پروژه فشار حداکثری علیه ایران را کلید زد، هفت تا ۹ میلیارد دلار پول ایران را بلوکه کرده و البته فرصت های بازپرداخت را هم یکی پس از دیگری از دست داده است.

اگر شناخت کشور مقصد را از بدیهی ترین وظایف سفارتخانه ها بدانیم باید گفت سفارت کره جنوبی در تهران در این وظیفه به شدت ناکام بوده و نه واکنش احتمالی به ماجرای اهدای ماسک را درست پیش بینی کرده و نه متوجه بوده که مفهوم «منت گذاشتن» در فرهنگ ایرانی مفهوم مذموم و ناپسندی است. سفارت کره جنوبی بعد از ماجرای عجیب بیمارستان آتیه به دفاع از اقدام خود پرداخت و فهرستی از کمک های کشورش به ایران را ارائه کرد اما این اقدام آتش خشم واکنش ها در شبکه های اجتماعی و نیز در میان برخی مسئولان ایرانی را تندتر کرد. حساب توییتر سفارت کره در پی واکنش های منفی گسترده به بازدید مقاماتش از بیمارستان خصوصی آتیه در تهران و انتشار تصاویر این دیدار نوشت: «دوستی ایران و کره ۶۰ سال قدمت دارد. کره برای حمایت از ایران در امور پناهندگان افغان به ایران معادل ۲۷ میلیون دلار کمک کرد و همچنین با کمک حدود هشت میلیون از ایران در مبارزه با کووید حمایت نمود که شامل یک میلیون واکسن آسترازنکا، یک میلیون ماسک و کیت های پی سی آر است». اشاره به این مبالغ تحت عنوان «کمک» اشاره مستقیم تری به انتقادی بود که باعث واکنش های منفی به خبر اول شده بود.

 ماسک های جنجالی

داستان از توییتی در روز یکشنبه شروع شد. سفارت کره جنوبی در ایران در توییتر فارسی خبر داد: «۲۶ اکتبر ۲۰۲۱ [سه شنبه هفته قبل] در جریان دیدار از بیمارستان آتیه و برای کمک به مردم ایران برای غلبه بر کووید۱۹ [طبق متن توییت] جناب سفیر یون، دو هزار عدد ماسک (کی اف ۹۴) را به بیمارستان اهدا کردند». این توییت با موج واکنش های منفی مواجه شد و توییت از جمله نمونه هایی شد که مقامات فعلی و سابق ایران واکنشی مشابه با دیگر کاربران داشتند. ساعاتی بعد از این موج واکنش منفی بود که سفارت کره به فهرست کردن الطاف سئول به تهران پرداخت و واکنش منفی را تشدید کرد.

 ادعای کمک به جای همکاری در تسویه

اما اگر کسی در جریان اتفاقات سه سال گذشته بین ایران و کره جنوبی نباشد، احتمالا واکنش منفی به حرف های سفارت کره برایش کمی عجیب به نظر بیاید یا تصور کند بسته ناچیز «دو هزار ماسک» باعث این واکنش منفی شده است. اما واقعیت این است که کره جنوبی از زمانی که دولت دونالد ترامپ پروژه فشار حداکثری علیه ایران را کلید زد، هفت تا ۹ میلیارد دلار پول ایران را بلوکه کرده و البته فرصت های بازپرداخت را هم یکی پس از دیگری از دست داده است. وقتی دولت آمریکا تغییر کرد کره در چند نوبت فرصت داشته بدون اینکه با واکنش تنبیهی ایالات متحده آمریکا مواجه شود پول ایران را پس بدهد، اما در عمل به منویات کاخ سفید از خود این کشور جلو زده است تا جایی که با تشکر واشنگتن نیز مواجه شود. علاوه براین، مشخصا مسئله کمک کرونایی به صورت مضاعف باعث خشم ایرانیان شده است. در زمان اوج بحران کرونا، ایران چند بار تلاش کرد با استفاده از مبلغ قابل توجهی که در اختیار کره دارد، امکانات رسیدگی به بحران را تهیه کند، چه برای تهیه اقلام پزشکی و چه وقتی واکسن ها تولید شدند برای تهیه واکسن. کره اما هر بار از همکاری برای استفاده ایران از پول خودش خودداری کرد. بسته واکسنی که کره اخیرا خبر اهدای آن را داد هم داستان خود را دارد. وعده ارسال واکسن کرونا از سوی کره ماه ها پیش مطرح شده بود، زمانی که هنوز واکسن در ایران به میزان محدود در دسترس بود. اما بعد از مدت ها تاخیر زمانی این بسته تحویل شد که روند واکسیناسیون در ایران اوج گرفته و ایران از مسیرهای مختلف حجم بالایی از واکسن مورد نیاز خود را تهیه کرده است. ایران حتی زمانی پیشنهاد داد این مبلغ از طریق مسیر انسان دوستانه سوئیس برای این منظور استفاده شود اما همانند مذاکره های متعددی که در این زمینه در تهران با مقامات کره ای و در سئول با سفر مقامات ایرانی انجام شد، در نهایت کره حاضر نشد گام آخر را بردارد.

 واکنش های مقامات فعلی و سابق

رسمی ترین واکنش به اقدام سفارت کره البته از سوی سخنگوی وزارت خارجه انجام شد. او در نشست خبری هفتگی خود در واکنش به این سوال که آیا این خبر طنز است، این موضوع را رد کرد اما افزود: «البته اجازه بدهید همین موضوع را در حد طنز نگه داریم». سعید خطیب زاده سپس شاید تندترین انتقاد رسمی از سوی یک مقام ایرانی به رفتار کره در سال های گذشته را مطرح کرد: «فکر می کنم هیچ ملتی برنتابد که دست کشور و ملت دیگری در جیبش باشد. این پول ها متعلق به ملت ایران است، باید به مردم ایران بازگردانده شود». سلف خطیب زاده نیز واکنش تندی نشان داد. سیدعباس موسوی سخنگوی سابق وزارت خارجه و سفیر فعلی ایران در جمهوری آذربایجان نوشت من و همکارانم به عنوان دیپلمات ها «حتما سعی می کنیم به «شان و شعور» جامعه مخاطب احترام ویژه بگذاریم. کسی مانع کره گیری کره ای ها از آب نیست، ولی چرا این قدر تباه؟!». کیانوش جهانپور، رئیس سابق روابط عمومی وزارت بهداشت که کره جنوبی را «گماشته جنگ اقتصادی آمریکا علیه مردم ایران» خواند و «خیانت» این کشور را «فراموش نشدنی» توصیف کرد، در یکی از توییت هایش بسته اهدایی را این طور توصیف کرد: «دو هزار ماسک کی اف ۹۴ که هر مغازه دار تجهیزات پزشکی در این دو سال به این ور و آن ور اهدا کرده».

 آتیه هم از انتقاد مصون نماند

بیمارستان آتیه البته یک بیمارستان خصوصی است و هم مختار برای مبادلات خود است و هم غیرطبیعی نیست که به دنبال شکل دهی به روابط باشد. اما بسیاری انتظار داشتند مسئولان این بیمارستان مسائل ملی و سابقه کره را هم در نظر بگیرند، به خصوص در شرایطی که در نهایت بسته اهدایی کره که با عکس و تفصیل تبلیغ شد، تنها دو هزار ماسک بوده است که در مدت کوتاهی مصرف خواهد شد و نه برای مثال محموله ای از تجهیزات پزشکی. موج انتقادات از آتیه تا حدی بود که برخی خواستار این شدند که آتیه این ماسک ها را به سفارت کره پس بدهد.

 پیش بینی ای که نشد

همه این واکنش ها البته برای کسی عجیب نبود و همین تصمیم سفارت کره را عجیب می کند. سفارت سوئیس نیز چندی پیش داستان مشابهی داشت اما طرف کره ای حتی از نمونه سوئیسی هم عبرت نگرفت. سفارت کره درست می گوید. دوستی ایران و کره ۶۰ساله است و روابط و مبادلات ایران و کره نیز تا همین اواخر و پیش از ترامپ بالا بود. اما برخلاف تصور مقامات این سفارتخانه، این سابقه طولانی تنها نارضایتی بیشتر مردم ایران از رفتار دولت متبوعش را به همراه دارد، چراکه در فرهنگ ایرانی، از کسی که مدعی دوستی است، انتظار بیشتری است. کمی بیشتر از نگه داشتن چند میلیارد دلار پول ایران در اوج بحران و سپس تبلیغ اهدای چند ماسک و واکسن در شرایطی که بحران به سراشیبی افتاده است.

  • نویسنده : روح الله نخعی