ایثار، یعنی بذل کردن، دیگری را بر خود برتری دادن و سود وی را بر سود خویشتن مقدم داشتن و در این میان فدا کردن جان – شهادت- منتهای درجه ایثار است. مفهومی ارزشمند که در دین مبین اسلام و در کتاب آسمانی آن – قرآن مجید – بارها در آیات گوناگون از آن به […]

ایثار، یعنی بذل کردن، دیگری را بر خود برتری دادن و سود وی را بر سود خویشتن مقدم داشتن و در این میان فدا کردن جان – شهادت- منتهای درجه ایثار است. مفهومی ارزشمند که در دین مبین اسلام و در کتاب آسمانی آن – قرآن مجید – بارها در آیات گوناگون از آن به عنوان ارزشی پسندیده نام برده شده و از آن تعبیر به نثار شده است. پیشوایان راستین و بحق مذهب تشیع از رسول گرامی اسلام حضرت محمد (ص) تا امام منتظر، حضرت مهدی (عج) همگی الگوهای شایسته ای برای این ویژگی می باشند. نقطه اوج این ایثارگری در وجود حضرت امام حسین (ع) تبلور یافت و فرهنگی که از نهضت حسینی حاصل شد و تا قیام قیامت، مستمر و پویا ادامه دارد، مبتنی بر نگرشی است که حضرت سید الشهداء (ع) و یاران بیدار و پایدارش به مفهوم ایثار و جانبازی در راه اسلام و تحقق آرمان های والای آن داشتند.

حضرت زینب (س) نخستین مروج فرهنگ ایثار و شهادت است که از همان لحظه نخست شهادت برادر بزرگوارشان، رسالت انسانی – اسلامی خود را آغاز کردند. ایشان در این راه از هیچ تلاشی فروگذاری ننمودند. تهدید و ارعاب هم نتوانست خللی بر اراده و عزم آن حضرت وارد آورد. امام چهارم، حضرت سید الساجدین (ع) ادامه دهنده نهضت عاشورا و مروج آن فرهنگ در جامعه بعد از عاشورا بود. صحیفه سجادیه آن حضرت در قالب مضامین مناجات، به عالی ترین مفاهیم ایثار و شهادت اشاره دارد.

در جامعه ایران هم وقوع انقلاب اسلامی، افق های تازه ای از مفهوم ایثار و نقطه اوج آن – شهادت – را پیش روی جهانیان به نمایش گذاشت. هر چند این فرهنگ از دیرباز در میان ایرانیان دیده شده است اما رسوخ زنگارهای فرهنگ منحط غربی، اندکی، چهره آن را دچار خدشه کرده بود که بذل جان شهیدان، آن را چون گوهری تابناک در برابر خورشید عالمتاب حقیقت درخشان نمود. با شروع جنگ تحمیلی، جهانیان شاهد و ناظر تجسم عینی حدیث ایثار و این بار در شکل و شمایل شیران روز و زاهدان شب، نوجوانان و جوانان ایرانی بود. دلیرمردانی که یک شبه ره صد ساله را طی نمودند. آنان تکیه بر قدرت لایزال الهی زدند و با برگرفتن سلاح ایثار و شهادت، ترس از مرگ را فراموش کردند و رو به میدان های نبرد نمودند.

اکنون که در دوران صلح و آرامش قرار داریم، مهم ترین هدف از ترویج فرهنگ دفاع مقدس، آماده سازی بستر جامعه برای مقاومت در برابر تهدیدات و خطرات احتمالی دشمن است. این ترویج می بایست در قدم نخست با تکیه بر نمادهای شیعی صورت بگیرد، چه اینکه پیوند این جاودانه ها با جان هر مسلمان معتقد که در این سرزمین زندگی می کند، از دیرباز ریشه دوانده است. در این راه، شهدا که مصداق کامل ایثار هستند به عنوان اسطوره های واقعی می توانند مورد الگوپذیری نسل تشنه حقیقت قرار بگیرند. تا آنان با داشتن این هدف متعالی برای زندگی، به انسان های شجاع و مبارز در راه عقیده تبدیل گردند.

به نظر می رسد برای ورود به این عرصه، ضروری است ابتدا پایانه عقیدتی جهاد و شهادت برای مشتاقان جوان تبیین گردد. حتی شاید لازم باشد رونمایی تاز ه ای از فرهنگ ایثار و شهادت رخ بدهد. استفاده از روش های تبلیغی جذاب، رسا و موثر برای ایجاد ارتباط بین نسل حاضر با ارزش ها و آرمان های شهدا، باید در اولویت اول دست اندرکاران باشد. مسئله بعد، پاسداشت حرمت نسل گذشته است که باید در معرض دید جوانان قرار گیرد تا آنان خود، شاهد باشند که پیشکسوتان عرصه ایثار، همواره مورد احترام همگان می باشند.

ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، و ظهور و بروز آن در جامعه باعث احیا و رشد ارزش های اجتماعی و فرهنگی خواهد شد که در سایه سار آن نه تنها اعضای جامعه حیات دوباره پیدا می کنند، بلکه دیگر مخاطبان جهانی هم از آن بهره مند خواهند شد.

این تلاش مسلما قدرت روانی اعضای جامعه را برای مقابله با پیشامدها در پی خواهد داشت. جوان امروز اگر با سیر تاریخی فرهنگ ایثار و شهات آشنا شود، دیگر به شهدا به چشم انسان هایی که در یک برهه از تاریخ در برابر دشمنان ایستادگی کرده و جان خود را از دست داده اند، نمی نگرد، بلکه آنان را به عنوان مرشدان آگاهی دهنده، به حریم شخصی خویش راه خواهد داد. اجمالاراهکارهای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، عبارتند از؛

۱- مشارکت دادن رزمندگان در امور فرهنگی اجتماعی۲ – حفظ ارزش ها۳ – تقویت بنیه فرهنگی و ایجاد انگیزه در جوانان برای بیشتر دانستن در مورد اهداف شهدا و ایثارگران۴ – الگو قرار دادن بزرگان دین۵ – ترویج کتابخوانی و پرهیز از تجمل گرایی۶ – استفاده از قالب هنر و به ویژه ادبیات برای ماندگاری و انتقال زیبایی های فرهنگ ایثار و شهادت به نسل جدید.

مجاهدان عرصه ترویج این فرهنگ، می بایست با روشی درست و با بهره مندی از ابزارهایی کارآمد، شجاعانه پا در میدان بگذارند و هنرمندانه در حفظ ارز ش ها و تحویل تمام و کمال آن به نسل جدید انقلاب، لحظه ای دست از تلاش بر ندارند تا تهدید دشمنان به فرصتی برای جهانی شدن دین اسلام منجر گردد. گام های نخست در این راه از مدت ها پیش برداشته شده، اما امروز می بایست با آسیب شناسی نقاط ضعف و قوت کارهای انجام شده، سرعت پیشرفت و رسیدن به هدف نهایی، بیش از پیش، افزون تر گردد.

  • نویسنده : اصغر استادحسن معمار