بازخوانی برخورد دولت «دکتر محمد مصدق» با بیماری های مهلک روزگار خود در چنین ایامی، بیانگر این مهم است که او تنها به موضوعات سیاسی مشغول نبوده، بلکه حوزه های اجتماعی از جمله بهداشت و درمان را نیز با اراده ملی و فراگیر مدنظر داشته است. او ۲۹ اردیبهشت سال۱۲۶۱ در تهران و در خانواده […]

بازخوانی برخورد دولت «دکتر محمد مصدق» با بیماری های مهلک روزگار خود در چنین ایامی، بیانگر این مهم است که او تنها به موضوعات سیاسی مشغول نبوده، بلکه حوزه های اجتماعی از جمله بهداشت و درمان را نیز با اراده ملی و فراگیر مدنظر داشته است. او ۲۹ اردیبهشت سال۱۲۶۱ در تهران و در خانواده ای قجری متولد شد. اگرچه دولت او برنامه اصلی خود را اجرای قانون ملی شدن نفت در کشور و اصلاح قانون انتخابات مجلس و شهرداری ها عنوان کرد، اما از سایرحوزه های کاری کشور نیز غافل نبود. از جمله مشکلات بهداشتی و بیماری های واگیر داری که ایرانیان با آن درگیر بودند و مصدق و وزیر بهداری کابینه اش، «محمد حسن ادهم» معروف به حکیم الدوله به حل آن اصرار داشتند. در سال۱۳۳۰، بررسی آماری برنامه اصل چهارم «هری ترومن» در ایران نشان می داد که پنج میلیون از ۱۷ میلیون نفر جمعیت ایران به مالاریا مبتلا بودند و در برخی مناطق و شهرها و روستاها تا ۸۸ درصد جمعیت ساکن را در برمی گرفت! در همین زمینه دولت از همکاری تشکیلات اصل چهارم برای کنترل مالاریا استفاده کرد.«ویلیام وارن»رئیس تشکیلات مذکور در ایران اواخر سال۱۳۳۰ اعلام کرد که به اعتبار برنامه مبارزه با مالاریا که از طرف وزارت بهداری ایران بموقع به اجرا گذاشته شده کمک خواهد شد. وارن همچنین خاطرنشان کرده بود که کمک مذکور از اعتبار برنامه اصل چهارم برای پیشرفت مبارزه با مالاریا تا مدت سه ماه ادامه خواهد داشت. وزارت بهداری دولت دکتر مصدق همچنین برای کنترل بیماری سل از اجباری شدن تلقیح واکسن ضد سل در سراسر کشور خبر داد. روزنامه اطلاعات در شماره روز سه شنبه شانزدهم مهرماه۱۳۳۰در این زمینه نوشت: «واکسن ب.ث.ژ یعنی مایعی که برای پیشگیری از بیماری سل تلقیح می شود از ۲۰ سال پیش در بسیاری از کشورهای جهان معمول شده است.سه سال پیش هنگامی که نخستین کنگره ب.ث.ژ در انستیتو پاستور پاریس منعقد شد اولین اعلامیه ای که نمایندگان ۳۵ کشور شرکت کننده در کنگره برای محافل علمی و عمومی دنیا صادر کردند این بود که از بدو کشف این واکسن به طور متوالی متجاوز از ۱۰ میلیون نفر در سراسر دنیا بوسیله این واکسن تلقیح کرده اند.»موضوع رعایت اصول بهداشتی و بیماری های واگیر در بحث زیارت اماکن مذهبی نیز از دیگر موضوعاتی بود که مورد توجه دولت قرار گرفته بود. از جمله دولت زائران عتبات عالیات را به مایه کوبی ملزم کرد. در اطلاعیه ای که به همین منظور در مطبوعات منتشر شده بود می خوانیم: «چون کرارا مشاهده شده که بعضی از زائران محترم در سنوات گذشته بدون انجام امر مایه کوبی و مقررات صحت بین المللی به عتبات عالیات عزیمت کرده و در خارج مبتلا به بیماری آبله شده اند اداره کل بهداشت وزارت بهداری لازم دانست خاطر زائران محترم را مستحضر سازد که از تاریخ روز شنبه ششم مهرماه جاری پست های مایه کوبی مخصوص زائران عتبات در نقاط مختلف شهر تهران که قبلا تذکر داده شده دایر کرده و همه روزه به استثنای ایام تعطیل از ساعت۱۸ الی۱۲ ظهر برای مایه کوبی زائران محترم به طور رایگان آماده و مهیا شده است.» وزارت بهداری دولت دکتر مصدق در حوزه های مختلف بهداشت و درمان موضوع پیشگیری، کنترل و ریشه کن کردن بیماری های مسری را در دستور کار داشت و در این زمینه با تمامی محدودیت ها و کمبودها تلاش می کرد. مردم نیز که این دولت را برآمده از خواست خود می دانستند و بر صداقت و راستگویی آن ایمان داشتند، در این راستا همگام و همراه دولت بودند.

  • نویسنده : فرشید خدادادیان (پژوهشگر تاریخ)