خوزستان سرزمینی واقع در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان است که متوسط بارندگی آن کمتر از ۲۵۰ میلی‌متر در سال است و میزان کل بارش‌ها با یک پراکنش نامناسب در چند ماه سال خلاصه می‌شوند. میزان بالای تبخیر و تعرق به دلیل گرمای هوا ازجمله محدودیت‌های کشاورزی در استان محسوب می‌شود. مجموعه عوامل فوق سبب […]

خوزستان سرزمینی واقع در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان است که متوسط بارندگی آن کمتر از ۲۵۰ میلی‌متر در سال است و میزان کل بارش‌ها با یک پراکنش نامناسب در چند ماه سال خلاصه می‌شوند. میزان بالای تبخیر و تعرق به دلیل گرمای هوا ازجمله محدودیت‌های کشاورزی در استان محسوب می‌شود. مجموعه عوامل فوق سبب شده کشاورزی در دشت خوزستان خصوصاً بخش زراعت و دام‌پروری ملزم به تأمین آب کافی باشد.
علیرغم وجود پنج رود بزرگ جاری در استان، به دلیل سیاست‌های غلط اجرایی و جزیره‌ای و فارغ از مطالعات دقیق آمایش و برنامه‌ریزی سرزمین، با مواردی همچون احداث سدهای بزرگ بالادست رودها، انتقال آب بین‌حوزه‌ای در سنوات اخیر و کاهش نزولات جوی در بعضی از سال‌ها و تنک شدن و کاهش سطح سبز جنگل‌های زاگرس در حوزه‌های آب ریز بالادست و عدم برنامه‌ریزی جهت مواجه‌شدن وضعیت کشاورزان و کشاورزی خوزستان با شرایط خشک‌سالی، متأسفانه پیش‌بینی می‌شود شرایط نامساعدی برای آینده کشاورزی در دشت خوزستان رقم بخورد.
تنش آبی سال اخیر هشداری به مسئولان خصوصاً نمایندگان مردم است تا جهت تهیه یک پیش‌طرح مدون و علمی پیش‌قدم شدند، تهیه چنین طرحی به دلیل وجود دانشکده‌های جامع کشاورزی در استان میسر است، در این طرح باید از مسائل معیشت کشاورزان تا نکات فنی و برنامه‌ریزی و مسائل اجتماعی جامعه کشاورزی مدنظر قرار گیرد، تدوین این برنامه جامع که ماحصل آن باید منجر به خروجی یک طرح قانونی و مصوب در مجلس شورای اسلامی شود با همکاری فراخشی بین چندین بخش اجرایی و دانشگاهی میسر است.
مهم‌ترین پیامد خشک‌سالی و آسیب به کشاورزان کاهش درآمد خانوارهای روستایی و کوچک شدن اقتصاد آن‌ها و درنهایت افزایش روند مهاجرت آن‌ها به حاشیه شهرهای بزرگ‌تر استان و درنهایت بروز مشکلات اجتماعی و فرهنگی و امنیتی بیشتر است که برای رسیدگی به آن‌ها باید هزینه‌های گزافی پرداخت و این مسئله به دلیل موقعیت ویژه ژئوپلیتیک استان از منظر امنیت ملی هم قابل برسی و کامل است.
لذا ضروری است جهت حفظ بقای جامعه روستایی با تدوین برنامه‌ای جامع راهبردهایی را برای سازگاری آن‌ها با شرایط خشک‌سالی تدوین کرد، ازجمله راهکارهای پیشنهادی در بعد اقتصاد روستای و کشاورزی می‌توان به توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی و صنایع وابسته با رویکرد پایداری و متنوع سازی شغل آن‌ها و ترویج و مطالعه و توسعه انواع نوع کشت های مقاوم به کم‌آبی اشاره کرد.
درزمینه های فنی می‌توان به گسترش کشت های گلخانه‌ای با دستگاه‌های هیدروپونیک، تکمیل شبکه‌های آبیاری مدرن تا رسیدن به مزارع، اجرای انواع آبیاری‌های مکانیزه در سطح مزارع و استفاده از ارقام جدید گیاهی و دامی مقاوم به کم‌آبی و تنش آبی و روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی اشاره کرد.
درزمینه های فرهنگی و اجتماعی، تدوین برنامه جامع متناسب بافرهنگ و آداب و روسم منطقه در ارتباط با سبک زندگی و تأکید بر آموزش کشاورزان و خانوارهای آنان در ارتباط با وضعیت مختلف و ارائه راهکارهایی جهت ارتقای خلاقیت آن‌ها از مهم‌ترین ارکان این برنامه است.
درنهایت متذکر می‌شود به دلیل کم‌کاری گذشته درزمینه عدم برنامه‌ریزی مدون و جامع در مواجه با پدیده خشک‌سالی، چنانچه در سنوات آینده جهت افزایش سطح تاب‌آوری کشاورزان در شرایط خشک‌سالی چاره‌اندیشی نشود، می‌تواند منجر به بروز تبعات سنگین اجتماعی و امنیتی برای منطقه و کل کشور شود. قابل‌ذکر تنها پرداختن به نزاع انتقال آب بین‌حوزه‌ای و کاهش آورده از رودهای خوزستان دوای دردها پیش رو نیست زیرا نتیجه هر چه باشد شرایط خشک‌سالی در حال نمایان شدن است و نمی‌توان تنها به امید سال‌های پربارش نشست و باید برای روزهای سخت برنامه داشت.

  • نویسنده : نوید قائدی
  • منبع خبر : صدای هم وطن