حدود یک سال از شیوع بیماری کرونا می گذرد، در طول این یک سال، همه اقشار جامعه از پیر و جوان درگیر حواشی این بیماری شدند، تغییر شدید سبک زندگی آحاد جامعه، نتایج مثبت و منفی زیادی را با خود به همراه داشت و مسئولیت های زیادی هم بر دوش مسئولان و مردم گذاشت، در این میان اقشار ضعیف قطعا بیشتر از سایرین درگیر آسیب های این بیماری مهلک شدند، زنان سرپرست خانوار، مبتلایان به اعتیاد بویژه معتادان متجاهر که بعضا کارتن خواب هستند و کودکان کار و خیابان از جمله گروه های آسیب پذیری بودند که از همان ابتدا لازم بود با سیاستگذاری های درست و بموقع از تبعات ناگوار تاثیرات منفی این بیماری بر این افراد، جلوگیری شود. کرونا بیشتر شهروندان را مجبور کرد که ساعات طولانی در کنار خانواده در خانه بمانند، آن روزهای اول حتی هشتگ در خانه بمانیم به یکی از ترندهای اول تبدیل شد، اما این «درخانه ماندن» ها تبعات منفی هم به دنبال داشت و حالا پس از گذشت حدود یکسال از شروع بیماری، شاهد افزایش آمار خشونت خانگی در کل دنیا و در کشورهستیم. یونسکو هم در این مورد اظهار داشته که از هر سه زن یک نفر در طول زندگی خود خشونت جسمی یا جنسی را تجربه می کند و این اتفاق معمولا از سوی یکی از نزدیکان مرد در زندگی هر زنی پیش می آید. این روزها هم که در دوران کرونا به سر می بریم و در خانه ماندن نسبت به سال های قبل افزایش چشمگیری پیدا کرده، کارشناسان حوزه خانواده و آسیب شناسان معتقد هستند که شاهد افزایش آمار خشونت خانگی هستیم تا جایی که حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری ایران، هم ابراز نگرانی کرده و از تجربه خشونت ۱۶ درصدی افراد جامعه در دوران کرونا صحبت کرده و بیان کرده که ۵۶ درصد افراد تنش شدید داشته اند و دعواهای زناشویی و والدین و فرزندان هم افزایش داشته است. بدون شک، لازم است که روان شناسان و جامعه شناسان با ارائه راهکارهای مناسب به خانواده در پیشگیری از این بحران بتوانند نسبت به گذشته فعالانه تر عمل کنند.
بیش از ۳ میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد، بنابر اعلام دفتر امور زنان و خانواده رئیس جمهوری طی ۱۰سال گذشته تعداد خانواده های دارای سرپرست زن نسبت به مردان ۵۸ درصد افزایش داشته براساس دستورالعمل سازمان های حمایتی از زنان سرپرست خانوار شامل زنان بیوه و مطلقه زنان خودسرپرست، دختران خودسرپرست و زنانی است که همسران آنها معتاد، زندانی، بیکار، مهاجر، مشغول خدمت در نظام وظیفه یا ازکارافتاده هستند. حالا با شیوع کرونا بسیاری از این تعداد زنان که مشاغل موقت یا پاره وقت و قراردادی داشتند با مشکل مواجه شده اند، بویژه آن دسته از افرادی که از طریق مشاغلی همچون دستفروشی نان آور بودند با آمدن کرونا تقریبا دیگر کسب درآمد برایشان کاری غیرممکن شده است. هرچند در این میان برخی از زنان با کمک خیریه ها شروع به انجام کارهای جدیدی مانند دوخت ماسک و گان کردند و توانستند اندکی چرخ از حرکت افتاده اقتصاد خانواده را به گردش درآورند.
در ماه های آغازین شیوع بیماری، بسیاری از افراد جامعه تصور می کردند که ابتلای معتادان به کرونا کمتر از سایرین و چیزی در حدود نزدیک به صفر است، اما حالا با گذر زمان و براساس یافته های علمی این فرضیه کاملا رد شده و همه به این باور رسیدند که افراد معتاد به مواد مخدر هم در معرض این بیماری قرار دارند تا جایی که اسکندر مومنی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، با بیان اینکه سیاست های جدیدی در دوران کرونا در پیش گرفته شده به ما می گوید: با شروع بیماری کرونا برای پیشگیری از ابتلای معتادان به این ویروس، تلاش های زیادی کردیم، به عنوان نمونه ژل، مواد ضدعفونی کننده و ماسک را به صورت مداوم در اختیار این افراد قرار دادیم. در مراکز تجمعی هم که احتمال شیوع بیماری بیشتر بود، سعی شد، به طور خاص به این مورد توجه شود و قرنطینه های دو هفته ای قبل از ورود افراد به مجموعه های نگهداری در نظر گرفته شد، البته خوشبختانه تعامل خوبی بین دستگاه ها برقرار شد، سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت هم پیش بینی های مناسبی داشتند و در نهایت نگهداری افراد به مدت زمان یک سال افزایش پیدا کرده است.
به دلیل همین اقدام ها، در دوران کرونا، آمار معتادان مبتلا به ویروس کرونا و فوتی های ناشی از این بیماری در کشور ما نسبت به سایر کشورها بسیار پایین بود و در نهایت توانستیم بخوبی این بیماری را در میان معتادان، مدیریت و مهار کنیم؛ البته در اوایل شیوع بیماری کرونا، سودجویان و سوداگران با ایجاد شایعه ای مبنی بر اینکه معتادان کرونا نمی گیرند، سعی در فروش بیشتر مواد مخدر داشتند، اما پس از تکمیل تحقیقات علمی و مطالعات انجام شده در این حوزه، مردم دیگر باور دارند که این شایعات از اساس واقعیت نداشت.
مومنی هم در این باره معتقد است که، اتفاقا معتادان، بیش از سایرین مستعد ابتلا به بیماری هستند و به دلیل وجود مشکلات ریوی از سایرین آسیب بیشتری خواهند دید و شدت بیماری در آنها بیشتر خواهد بود. برای کمک به اقتصاد کشور در حوزه کرونا، ستاد مبارزه با موادمخدر در مراکز تجمعی و اردوگاه های نگهداری معتادان که درمان همراه با مهارت آموزی است، سعی کرده که با تولید ماسک و گان به اقتصاد کشور هم کمک کند، تا جایی که امروز در یکی از مراکز نگهداری و درمان روزانه ۵۰هزار ماسک و ۳۰۰ گان تولید می شود و به بیمارستان ها عرضه می شود.
ویروس منحوس کرونا در طول یک سال گذشته، آلام ودردهای جبران ناپذیری بر مردم ما وارد کرد و عزیزان بسیاری را از ما گرفت، در کنار غم ها، خدمات تحسین برانگیز مردم، کادر درمان وسایر نهادهای خدماتی وحمایتی جلوه قابل قبولی از ایثار و ازخودگذشتگی را به نمایش گذاشت و البته نارسایی ها وبرخی کم توجهی ها هم وجود داشت، در این باره، فعالان حوزه کودک معتقدند که متاسفانه کودکان کار در دوران کرونا، مورد بی مهری و بی توجهی بودند، مظفر الوندی هم که فعال حوزه کودک و دبیر سابق مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک، است، با اشاره به اینکه، کودکان کار وخیابان یکی از طبقات جامعه بودند که کمتر مورد توجه بودند، به «ایران» توضیح می دهد: نهادهای مسئول در دوران کرونا خدمات خاصی به این قشر ارائه ندادند و اگر برخی مداخلات مردمی از قبیل توزیع ماسک وغذای گرم وجود نداشت، معلوم نبود چه اتفاقات تلخی به وقوع می پیوست، برابر قوانین داخلی و مقررات بین المللی نظیر کنوانسیون حقوق کودک، دولت ها موظف هستند که در مواقع بحرانی و بروز اپیدمی های جهانی، اقدامات ویژه مطابق با مصالح ومنافع عالیه کودک را انجام دهند و چون معمولا کودکان امکان دفاع از خود ندارند، حاکمیت و نهادهای مدنی مکلف به احقاق حقوق آنها هستند.
از زمان آغاز شیوع بیماری تا امروز، متاسفانه هیچ آماری از ابتلای کودکان کار و خیابان به کرونا منتشر نشده و حضور بدون رعایت پروتکل های بهداشتی توسط کودکان در سر چهارراه ها و خیابان ها و اجبار این کودکان به انجام کار در این شرایط، احتمال ابتلای آنها به ویروس کرونا را افزایش می دهد، ضمن اینکه هیچ گزارشی هم از مراکز نگهداری کودکان در ایام کرونا و چگونگی مواجهه با این ویروس نداریم، به دلیل موارد یاد شده، هیچ ارزیابی دقیقی هم نمی توان از این آسیب داشت. به اعتقاد الوندی، چنانچه نهادهای مسئول، مسئولیت های قانونی که برعهده دارند، به انجام نرسانند، در این زمینه، سمن ها می توانند مطابق ماده ۶۶ قانون آیین دادرسی کیفری نسبت به این اتفاقات پیگیری های حقوقی انجام داده و واکنش مناسب داشته باشند.
- نویسنده : مهسا قوی قلب
Monday, 11 November , 2024