در‌ سال ١٩٩٢ دولت ترکیه با افتتاح سد بزرگ آتاتورک روی رود فرات که ظرفیت آن معادل ۶۵٠ سد ایرانی بود، عملاً آغاز شکل‌گیری ریزگردها در غرب ایران و تشدید بیابان‌زایی در عراق را رقم زد. دولت ترکیه همچنان مصمم است این‌ بار سد ایلیسو را روی رود دجله بسازد و با این کار از […]

در‌ سال ١٩٩٢ دولت ترکیه با افتتاح سد بزرگ آتاتورک روی رود فرات که ظرفیت آن معادل ۶۵٠ سد ایرانی بود، عملاً آغاز شکل‌گیری ریزگردها در غرب ایران و تشدید بیابان‌زایی در عراق را رقم زد. دولت ترکیه همچنان مصمم است این‌ بار سد ایلیسو را روی رود دجله بسازد و با این کار از ورود ۵۶‌ درصد منابع آب دجله به خاک عراق جلوگیری کند. سد ایلیسو، یکی از سدهای بزرگ در حال احداث در کشور ترکیه بوده که ساخت آن از‌ سال ٢٠٠۶ شروع شد و در‌ سال ٢٠١٩ به پایان خواهد رسید. با توجه به مرزی بودن این سد در جنوب شرق ترکیه و احداث آن روی رود دجله که به خاک عراق سرازیر می‌شود و محیط‌ زیست کشور ایران را نیز به خود وابسته کرده است، این سد نیازمند مجوزهای قانونی بین‌المللی و جلب رضایت کشورهای ایران و عراق بوده که دولت ترکیه بدون اخذ مجوزهای قانونی از مجامع بین‌المللی در حال ساخت آن می ­باشد.

نزدیک ۴ دهه است که ترک‌ها با شروع طرح‌های برنامه‌ریزی شده تصمیم به مهار آب‌های سرچشمه‌ کوهستان‌های ترکیه در داخل کشور خودشان گرفته‌اند تا زمین‌های بی‌آب‌شان را نجات دهند. ترکیه با اقداماتی که در پیش گرفته، ٣٠‌ میلیارد از ٨٠‌ میلیارد مترمکعب آبی که به کشورهای پایین‌دست سرازیر می‌شود را قطع می‌کند. ترکیه با به پایان رساندن این اقدام، بزرگ‌ترین تهدید محیط زیستی علیه ایران را انجام داده و استاندارد زندگی ایرانی‌ها را تا‌ سال ١۴٠۵ تا مرز قابل توجهی کاهش می‌دهد.
آشفتگی عراق و سوریه؛ سوءاستفاده ترکیه بزرگ‌ترین اتفاق زیست‌محیطی منطقه ما در ۴٠ سال اخیر، تلاش ترکیه برای تسلط کامل بر آب دجله و فرات است.

کریمی‌پور ضمن اعلام این موضوع ادامه می‌دهد: سرزمین‌های عراق و روسیه توسط دجله و فرات سیراب می‌شوند که بخش اعظم مصرف آب انسانی این دو کشور، توسط این دو رود تأمین می‌شود. در سال‌های اخیر هر دو کشور عراق و سوریه درگیر تنش‌های مختلف بودند و ترکیه از این نابسامانی نهایت سوءاستفاده را کرده است. به گفته این کارشناس، صدام در دوره‌هایی که قدرت کافی داشت همه تلاش خود را کرد تا از آب‌های ورودی عراق محافظت کند اما این دوره قدرت بسیار کوتاه بود. پرداخت صورت­حساب حماقت ترکیه با ماست حالا برداشت بی‌رویه ترکیه از سرچشمه و افزایش بی‌رویه جمعیت و به تبع آن افزایش سرانه آب توسط انسان مزید بر علت شده است.

کریمی‌پور می‌گوید: امروز کشورهای همسایه مشغول پرداخت بهای حماقت و خودخواهی ترکیه هستند. سیکل‌های موضعی آب، خشک شدن حوزه‌ها، پدیده گرد و غبار و ریزگردها و افزایش فاضلاب در دهانه اروند رود بهایی است که کشورهای همسایه و البته ایران امروزه می‌پردازند. به عقیده من در بازه زمانی ‌سال ١٣٩٠ تا ١۴٠۵، هیچ چیز به اندازه ریزگرد‌ها باعث کاهش استاندارد زندگی ایرانی‌ها نشده است.
همه ابعاد این فاجعه زیست‌محیطی در راه فاجعه زیست‌محیطی در انتظار کشورهای اطراف دجله می­ باشد.

بهرام طاهری، مشاور وزیر نیرو در این‌ باره گفته است: کشوری که آبی را سهم خودش فرض می‌کند، وقتی می‌خواهد به کشور دیگری بدهد، امتیازاتی را از کشور پایین‌دست طلب می‌کند؛ همانند آن چه اکنون بین ترکیه با عراق و سوریه رخ می‌دهد. با تأکید بر این‌ که برای مهار ریزگردها باید با کشورهای همسایه نیز به توافق برسیم، باید گفت: کشورها باید بر سر حوضه‌های آبریز و رودخانه‌های مشترک به توافق برسند؛ چرا که در برخی موارد شاهدیم که اکنون کشورها دچار عدم توافق سیاسی شده‌اند و این مسائل برای حل شدن نیاز به فشار بین‌المللی و تداوم مذاکرات دارد.
حالا چرا؟
بیست ‌سال است که متفکران و کارشناسان ایرانی نسبت به پیامدهای خشک شدن دجله و فرات و سدسازی روی آن­ها هشدارهای لازم را به وزارتخانه‌های مربوطه داده‌اند لیکن حاکمیت در ایران همواره دغدغه‌های مهم‌تری از مسائلی مثل آب و محیط‌ زیست داشته است. این را رئیس سابق کمیسیون کشاورزی اتاق ایران علام کرده و توضیح می‌دهد: حاکمیت‌ها در سراسر دنیا توان و منابع محدودی دارند و به قول گاندی این عملکرد است که اولویت‌ها را مشخص می‌کند.
او با انتقاد از عملکرد مسئولان ایرانی در حوزه محیط‌ زیست می‌گوید: تمام چالش‌‌هایی که مردم کشور ما امروزه با آن مواجه هستند زاییده کیفیت پایین حکمرانی در تعیین اولویت‌هاست. حتی زمانی که اهمیت اولویت‌ها را متوجه می‌شویم، دولت‌ها به‌ عنوان مجری، فربه گران و نادان هستند. او شاهد مثال این ادعا را مقایسه تعداد کارمندان ایرانی با ژاپنی گرفته و می‌گوید به ازای هر ١۵ کارمند ایرانی، یک نفر در ژاپن از دولت حقوق می‌گیرد.
در پایان: به نظر می­ رسد که دولت یازدهم و دولت دوازدهم یکی از پیگیرترین مجریان موضوع سدسازی‌های غیرقانونی بوده و هستند و این روند باید با مسالمت و دوستی جلو رود. اما باید پرسید آیا درباره این فاجعه محیط ‌زیستی که بیخ گوش‌مان است، چقدر به مردم اطلاع‌رسانی کرده‌ایم؟
چند ‌درصد مردم از علت واقعی ریزگردها و بحران‌های احتمالی در راه مطلع­اند و برای راه‌اندازی کمپین‌های مردمی متحد شده‌اند؟

  • نویسنده : صدای هم وطن
  • منبع خبر : پیوند ایرانیان