بخش سوم

? بخش “سوم” و “چهارم” و “پنجم با توجه به سخنان دکتر “پویا ناظران” که مذاکرات بلینکن وزیر امورخاجه امریکا، و وندی شرمن قائم مقام ایشان، با کنگره و مجلس سنا و رسانه ها را بدقت رصد کرده است و ترجمه دقیق از متن مذاکرات انهم با جزییات را با بیان و تحلیلی زیبا ارائه نموده است، با تغییرات بسیار اندک در جمله بندی و اضافه نمودن نظرات این جانب به متن اصلی، ارائه می شود.

? مذاکرات برجام در سال ۹۴ بین تیمی توانمند از دیپلماتهای با تجربه‌ و با درایت،اشنا به فنون دیپلماسی روز دنیا از ایران، و تغییر رویکرد درسیاست خارجی، با دیپلمات های برجسته از ۵ ابرقدرت بزرگ دنیا، منجر به توافقی مهم و افق گشا برای ایران شد.برجام در حقیقت توافقی برد–برد برای همه اعضا بود. این توافق تجربه ای موفق و کم نظیر در دیپلماسی دنیا بوجود اورد که می توانست الگویی مناسب برای حل سایر اختلافات و منازعات بین المللی باشد. متاسفانه بدلیل عدم درک عمیق از مفاد برجام، و روابط پیچیده ی بین الملل، با مخالفت و کار شکنی عده ای جاهل، خشکه مقدس، و کاسبان تحریم مواجه شد و باعث گردید تا فرصت طلایی دوران اوباما از ایران گرفته شود.اگر به وعده خود در عمان و مذاکرات پشت پرده ی “وین” وفا می کردیم و همزمان با ورود شرکت های بزرگ نفتی و خودرو ساز و سایر شرکت های فرانسوی، المانی، انگلیسی، چینی ایتالیایی،روسی به شرکت های امریکایی هم اجاز می دادیم به ایران وارد شوند و قراردادهای طولانی مدت منعقد نمایند،برجام استوار باقی می
ماند.هرچقدر اوباما و تیم او فریاد زدند ایران روح برجام را نقض کرده است،گوش شنوایی درکشورنبود، در واقع با طرف اصلی برجام یعنی امریکا خلاف توافق پشت پرده عمل شد. و همچنان بر طبل مرگ بر امریکا کوبیده شد.روح برجام همان اجرای توافقات اقتصادی بود که ایران خلف وعده کرد.بطوریکه پمپئو در اواخر عمر دولت ترامپ علنا و به صراحت و شفافیت کامل اعلام کرد، ما تحریم ها را برداریم تا انگلیس، فرانسه،چین، ایتالیا، المان و روسیه سودش را ببرند.اگر شرکت های امریکایی پس از توافق برجام، قراردادهای طولانی مدت نفتی و غیر نفتی با ایران بسته بودند،به هیچ وجه اجازه نمی دادندترامپ به راحتی از برجام خارج شود.تاریخ قضاوت خواهد کرد که تیم دیپلماسی ایران چه هنری در انعقاد قرار داد برجام به خرج داده اند.متاسفانه قدر ان را ندانستند و از ان بهره کامل نبرده اند.

?️ با توجه به سخنان بایدن در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری امریکا و مخالفت او با خارج شدن ترامپ از برجام و تاکید ایشان بر‌ادامه حضور امریکا در گروه ۱+۵ پیش بینی می شد دولت بایدن حداقل پس از گذشت یک ماه از استقرار در کاخ سفید و معرفی دولت خود به برجام بر می گردد، و تحریم های ثانویه را لغو می کند. و منابع مسدود شده ارزی ایران ازاد می شود.اما اتفاقاتی در اواخر سال گذشته رخ داده است که نشان می دهد امریکا به سادگی قصد بر گشتن به برجام ۲۰۱۵ را ندارند و برنامه پیچیده ای در این زمینه تدارک دیده اند. در اسفند ماه سال گذشته اتفاقات جدیدی رخ داده است که ارزیابی این اتفاقات احتمال برگشت امریکا به برجام را به کمتر از ۵ درصد رسانده است، ۲۰ اسفند وزیر خارجه امریکا بلینکن درمجلس سنا حضور یافت و به سوالات نمایندگان پاسخ داد.

بخش عمده ای از صحبت های انها مربوط به ایران بود.وی در پاسخ یکی از نمایندگان گفت که ما اماده بر گشت به برجام هستیم. اتحادیه اروپا طرفین برجام را دعوت کرده است، و ما امادگی خود را برای حضور در مذاکرات اعلام کردیم،اما ایران حاضر به مذاکره و برگشت به برجام نیست و در شرایط حاضر توپ توی زمین ایران است.از صحبت های بلینکن استنباط می شد که امریکا قصد برگشتن به برجام را دارد اما از توافقی سفت تر و طولانی تر صحبت به میان اورد که کاملا هدف دار است. تصور می شد امریکاییها طی یک برنامه دو مرحله ای به برجام باز خواهند گشت در مرحله اول امریکا با برگشت به برجام سال۹۴ حسن نیت خود را در مورد کاهش تحریم ها و ازاد سازی منابع ارزی ایران نشان خواهد داد. و اطمینان مسئولان ایرانی را جلب می نماید، و در این میان فرصت تنفسی برای ایران فراهم می شود، سپس در مرحله دوم، مذاکرات مربوط برجام ۲ را در مورد مسائل موشکی، هسته ای، ، منطقه ای و حقوق بشر که از مدتها پیش بحث انها مطرح بوده، اغاز می نمایند.در انصورت ایران فرصت خواهد داشت که پیشنهادات انها را همچون برجام یک، مورد یک، بررسی و کارشناسی دقیق فنی، مالی، و منافع استراتژیک و نظامی قرار دهد، و بر اساس منافع ملی خود یا انها را نپذیرد و یا موارد پیشنهادی را مورد جرح و تعدیل قرار دهد و پیشنهادات جدیدی مطرح کند.اما این همه ی ماجرا نبود. بلینکن در پاسخ سوال یکی دیگر از نمایندگان به نقائص برجام اشاره می کند و” می گوید اگر ایران به تعهدات برجامی بر گردد، ما هم بر می گردیم و انرا محملی می کنیم برای رسیدن به توافقات سفت تر و طولانی تر، از جمله به گزاره هایی که تاریخ انقضا کوتاه مدت تر دارند.”

?️گزاره های تاریخ انقضا دار برجام که بعنوان نواقص برجام مطرح هستند چیست؟ سال ۹۴ در جریان مذاکرات برجام ایران متعهد می شود که برای چند سال یک سری از فعالیت ها را انجام ندهد.
۱– تا سال۱۴۰۹ در مورد بازیافت سوخت هسته ای تحقیق بعمل نیاورند.
۲– میزان غنی سازی اورانیوم کمتر از ۳۰۰ کیلو گرم و غنای ان بیش از ۳/۶ درصد نباشد.
۳– ایران تا سال ۱۴۰۹ تاسیسات جدیدی نسازد.
۴-تا سال ۱۴۰۴ از سانتریفیوژهای نسل دوم و پیشرفته استفاده نکند.
۵-بیشتر از ۶۰۰۰ سانتریفیوژ نداشته باشد و تنها از ۵۰۰۰ تای انها استفاده کند.
۶- تا سال ۱۴۰۲ تحقیق و توسعه غنی سازی فقط در سایت نطنز صورت گیرد.
این محدویت ها در زمان انعقاد برجام بین ۸ تا ۱۵ سال بودند. اما حالا برخی از محدودیت ها بین ۳ تا ۵ سال دیگر منقضی می شوند. امریکا نمی خواهد به چنین برجامی بپیوندد و لذا وزیر خارجه ان مرتب می گوید تعهدات سفت تر و طولانی تر، وقتی می گوید طولانی تر، منظورش این است که از جمله شروط امریکا برای بازگشت به برجام این است که چندین سال دیگر به این تاریخ انقضا ها افزوده شود، تا امریکا نسبت به رفع تحریم ها اقدام نماید

?️ برای اینکه دقیق تر بفهمیم برنامه وزارت خارجه امریکا چیست، باید به صحبت های ۱۳ اسفند خانم وندی شرمن که در سال ۹۴ مسئول تیم مذاکره کننده امریکا در برجام بود و به تمام جزییات مذاکرات هسته ای به ریز اگاه است.و حالا بعنوان قائم مقام وزیر خارجه امریکا انتخاب شده است، گوش بدهیم. خانم شرمن قبل از جلسه وزیر خارجه بلینکن در کنگره،در تاریخ ۱۳ اسفند به مدت ۳ ساعت با کمیسیون روابط خارجی سنا جلسه داشت.در این جلسه بیشترین وقت به برجام پرداخته شد. معمولا در جلساتی که با کمیسیون برگزار می شود و یا قائم مقام به نیابت از وزیر در ان حضور می یابد، با صراحت و جزییات بیشتری به ان پرداخته می شود، و خیلی کمتر رسانه ای می گردد. از طرفی خانم شرمن هم بدون هماهنگی با وزیر و سیاست های وزارت خارجه و تیم بایدن سخنی از خود نخواهند گفت. لذا از جمله بندی و ادبیات مشابه با وزیر صحبت می کند.در ادامه خانم شرمن واردجزییات بیشتر می‌ شود و
هدف و استراتژی دولت بایدن را بدینگونه تشریح می کند.
الف: اطمینان حاصل کنیم که ایران به بمب هسته ای دست پیدا نمی کند.
ب: رییس جمهور و وزیر خارجه تاکید کردند که ما باید پیگیر دغدغه های کنگره وهمه متحدین خود باشیم.این دغدغه ها شامل:
۱–موضوع موشکی ایران
۲–موضوع حمایت از تروریسم توسط ایران
۳–نقض حقوق بشر در ایران
۴–رفتار نگران کننده ایران در منطقه
۵–زندانی کردن امریکایی ها در ایران
۶–فروش اسلحه
او ادامه می دهد که این یک بخشی از استراتژی جامع دولت بایدن است که مولفه های زیادی در مورد ایران را در بر می گیرد،
از جمله اینکه ایران نباید سیستم حمل کلاهک هسته ای داشته باشد، همچنین اطمینان از عدم دست یابی ایران به بمب هسته ای. او ادامه می دهددولت بایدن بدنبال توافق طولانی تر و سفت تر با ایران است.منظور از طولانی تر و سفت تر کردن توافق برجام، افزودن زمان به بندهای برجام سال ۹۴ است که در ابتدای مقاله طی ۶ بند اورده شده اند. این موارد در ابتدای توافق زمانی بین ۸ تا ۱۵ سال داشتند و حال اینکه در شرایط فعلی زمان انقضای انها به ۳ تا ۵ سال رسیده است، و امریکا خواهان افزایش زمانی به محدودیت های شش گانه سال ۹۴ است. شرمن در پاسخ سوال یکی دیگر از نمایندگان می گوید:
موضوع ما دیگر برگشت به برجام سال ۹۴ نیست، چرا که اکنون درجایگاهی بسیار متفاوت از گذشته قرار داریم،

ضمنا ژئوپولتیک منطقه هم تغییر کرده است.در ادامه می گوید متذکر می شوم سال ۲۰۲۱ مثل سال ۲۰۱۵ نیست که انجوری و با ان شرایط مذاکره کردیم.به خاطر اینکه واقعیت ها تغییر کردند و ژئو پولتیک منطقه هم تغییر یافته است.پس مسیر روبرو هم بایستی به همان نسبت تغییر کند.شرمن از چه تغییراتی صحبت می کند؟ او می گوید که عادی سازی روابط کشورهای عربی و منطقه با اسراییل تحت عنوان پیمان ابراهیم ژئو پولتیک منطقه را تغییر داده است.پس باید با ایران به شکل متفاوتی صحبت کرد. چون مولفه های روی میز نسبت به سال ۹۴ بسیار تغییر کرده است.باید ببینیم بهترین روش رو به جلو چیست. اتفاقا بلینکن در مذاکرات بعدی با کنگره در پاسخ به سوال یکی از نمایندگان می گوید: یکی از اقدامات تحت فشار قرار دادن ایران، پیمان ابراهیم است.او ادامه می دهد که ما می خواهیم روی شالوده ای که قبلا ایجاد شده است کار کنیم، کشورهای زیادی حاضر به پیوستن به پیمان ابراهیم هستند و این یک اهرم قوی در میز مذاکره با ایران است.

? سنا و کنگره اصرار دارند در جریان تمام جزییات جلسات امریکا با ایران باشند. و مثل گذشته که اوباما کنگره را دور زد، و انها را در جریان مذاکرات قرار نداده است، این بار توافقی بدون نظر کنگره و سنا صورت نگیرد. بایدن و بلینکن چندین بار قول دادند که کاملا هماهنگ باشند، و هیچ چیزی را از کنگره پنهان نکنند. در دفعه قبل برجام به تصویب کنگره نرسیده بود. چرا که اوباما مطمئن بود اگر بخواهد از مسیر کنگره توافق با ایران را پیش ببرد، هرگز با ایران به توافق نخواهد رسید.اما نتیجه این شد که با رفتن اوباما و کری ، ترامپ همه چیز را بهم زد.در حالی که اگر برجام به تصویب کنگره رسیده بود،ترامپ براحتی نمی توانست انرا وتو کند.اما این بار قضیه متفاوت است، لذا هم وزیر خارجه بلینکن و هم وندی شرمن تاکید می کنند که نه فقط در مورد کلیات، بلکه در مورد هر گام از مذاکرات هم کنگره و سنا را در جریان قرار خواهند داد.از طرفی ایران هم این بار حاضر نیست در مورد چیزی امتیاز بدهد که چهار سال بعد دولت بعدی امریکا انرا به راحتی نقض نماید.این موضوع هم امری کاملا طبیعی و منطقی است. پس در مذاکرات جدید علاوه بر دستگاه دیپلماسی و دولت امریکا،نظرات کنگره و سنا هم بسیار مهم هستند، بهتر است که نظرات کنگره و سنا را هم در مورد برجام بدانیم،دراین رابطه چه کسی بهتر از رییس کمیسیون روابط خارجی سنا، او می گوید اگر تنها کاری که بکنیم برگشت به برجام باشد، سفت تر نیست، حتی اگر تاریخ انقضا ها راهم تمدید بکنیم طولانی تر می شود، اما سفت تر نیست‌.تازه به مسئله حمایت از تروریسم، موضوع موشکی، بی ثبات کردن منطقه ای و حقوق بشر ایرانیان هم نپرداخته است.جمله بعدی این سناتور مهم است، او می گوید سوالی که در ذهن من است دیگر برجام نیست،سوالی که در ذهن من است که واقعا برجام بعلاوه است. منظور از برجام بعلاوه چیست؟ او می گوید مهم این است که چگونه ارتباط برقرار کنیم، عین برگشتن به یک برجام “تغییر شکل یافته” و یک مسیر مشخص برای حل وفصل مسائل دیگرمان با ایران وگرنه، شکست خورده ایم.

جمع بندی نظر رییس کمیسیون روابط خارجی سنا این است که : اگر امریکا تاریخ ها را تمدید نکند، و مسائل موشکی و غیره را به رفع تحریم ها مرتبط نکند، شکست خورده ایم.ازشرمن می پرسند شما خوشبین هستید که ایران در مورد خواسته های ما تعظیم کند،از برنامه غنی سازی عقب نشینی کند،و به برجام تغییر شکل یافته و سخت گیر شده برگردد؟ در واقع همان نظرات بایدن و بلینکن را می گوید، اما با دقت در انتخاب کلمات، شرمن در پاسخ می گوید: امیدوارم. ولی نمی دانم، و بعد در ادامه می گوید رییس جمهور، معاون اول او، وزیر خارجه، وزیر دفاع،همه ما، همه شما،متعهد هستیم که اطمینان حاصل کنیم ایران تهدیدی نسبت به موجودیت هیچ کشوری ایجاد نمی کند.توان بازدارندگی نسبت به ما و متحدانمان ندارد

،بنابراین متوجه می شویم که گره روابط دو کشور خیلی کورتر از این حرف هاست.منظورش از توان بازدارندگی ایران مشخصا توان موشکی است، حمله موشکی سال گذشته سپاه به پادگان عین الاسد علی رغم حادثه دلخراش در فرودگاه امام خمینی، توان بازدارندگی ایران در منطقه را خیلی افزایش داده است.تعداد موشکی که به هدف اصابت کردند، بیش از تصور امریکا بوده است.دقت انها در اصابت به هدف و قدرت تخریب انها بیشتر از انی بوده که امریکا انتظار داشت.این مسئله توازن قوا و توان بازدارندگی ایران در منطقه را افزایش داده است.برای همین برنامه دارند که تحت اسم و عنوان برجام، توافق جدیدی با ایران شکل بدهند که اولا دوره ی زمانی محدودیت های هسته ای ایران در ان توافق تمدید و طولانی تر شود.ثانیا نظارت بر سایت های هسته ای و نظامی ایران سفت تر بشود.ثالثا مسائل موشکی ایران را پوشش دهد تا تغییر توازن قوا در منطقه را بنفع امریکا اصلاح کند.رابعا مسائل حقوق بشری را پوشش بدهد تا این برنامه راحت تر مورد توجه افکار عمومی جهان قرار گیرد.
ادامه در بخش بعدی…..