سرپرست دفتر حفاظت آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست از نرخ پنج برابری فرسایش خاک در کشور نسبت به استاندارد جهانی خبر داد. لادن رضی کردمحله در گفت وگو با ایرنا گفت: «شعار امسال روز جهانی خاک، «خاک سرآغاز زندگی» تعیین شده که اهمیت امنیت غذایی را نشان میدهد؛ اگر میخواهید تولیدات خود […]
سرپرست دفتر حفاظت آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست از نرخ پنج برابری فرسایش خاک در کشور نسبت به استاندارد جهانی خبر داد. لادن رضی کردمحله در گفت وگو با ایرنا گفت: «شعار امسال روز جهانی خاک، «خاک سرآغاز زندگی» تعیین شده که اهمیت امنیت غذایی را نشان میدهد؛ اگر میخواهید تولیدات خود را در عرصههای کشاورزی و دامپروری داشته باشید احتیاج به خاک حاصلخیز دارید که باید از آن خاک حفاظت شود. یکی از مهمترین مسائل در این زمینه، استفاده از آبهای نامتعارف است؛ در شرایطی که با بحران آب مواجه هستیم، استفاده از بازچرخانی منابع آب، تصفیه فاضلاب و استفاده از آنها برای آبیاری اراضی کشاورزی است که در کشورهای پیشرفته برای مدیریت بحران آب جهانی از این راهکار استفاده میکنند اما اگر این تصفیه فاضلابها به درستی انجام نشود و خام مورد استفاده قرار گیرد، خاک را آلوده میکند. گیاهی که در خاک آلوده رشد میکند، آلودگی را به خود جذب میکند که در این شرایط گفته میشود که امنیت غذایی به خطر میافتد. زمانی که خاک با تخریب و فرسایش از بین میرود دیگر خاکی نمیماند که تولید کند. در این شرایط تامین مواد غذایی هم از نظر کیفیت و هم کمیت دچار مشکل میشود، چون وقتی خاک آلوده میشود به دنبال آن گیاه آلوده رشد میکند که در این شرایط ایمنی غذایی به خطر میافتد، بنابراین خاک باید هم از نظر کمیت و هم کیفیت حفظ شود. وقتی فاضلابی تصفیه میشود و قرار است برای آبیاری اراضی کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد، حتما باید بر اساس ماده ۱۱ قانون حفاظت از خاک، استانداردهای اولیه، ثانویه و حدود مجاز آلایندگی خاک و آلایندههای ورودی به خاک رعایت شود. جلوگیری و پیشگیری از آلودگی خاک یک رویکرد اصلی در قانون حفاظت از خاک است که در آن تاکید میشود از ابتدا نباید آلودگی اتفاق بیفتد تا ما نسبت به رفع آن اقدام کنیم. پسماند، پساب، مواد نفتی، واژگونی خودروهای حامل سوخت یا شکستگی خطوط لوله برخی از عوامل آلاینده خاک است که در همه دنیا مشترک است که فقط بروز آنها میتواند شدت و ضعف داشته باشد. نرخ فرسایش خاک در کشور ما چهار تا پنج برابر استاندارد جهانی است؛ در واقع ۱۶٫۷ دهم تن در هکتار در سال، نرخ فرسایش خاک در کشور ما است. وقتی بخشی از خاک آلوده میشود خاک به طور طبیعی خاصیت خودپالایی دارد و این توان باعث میشود که آلودگی بلافاصله به گیاه منتقل نشود یا به منابع آبهای زیرزمینی نفوذ نکند اما زمانی که حجم آلودگی زیاد شود و خاک ظرفیت خودپالایی خود را از دست بدهد این آلودگی یا در اختیار گیاه قرار میگیرد یا به راحتی به منابع آبی زیرزمینی نفوذ میکند. البته همه اینها به نوع آلودگی و نوع بافت خاک بستگی دارد، بافت خاکهای کشور ما بیشتر رسی و بار آنها منفی است؛ بنابراین وقتی ترکیب آلاینده بار منفی مانند نیترات وارد خاک میشود خاک توان جذب این آلودگی را ندارد و نمیتواند آن را در خود نگه دارد و با یک شست و شوی ساده وارد آبهای زیرزمینی شده و منابع آب شرب را آلوده میکند. بعضی از خاکهای نوع رس و خصوصیات شیمیایی آنها به گونهای است که میتوانند این آلایندهها را با قدرت بالا در خود حبس کنند، هر چقدر خاک نتواند خودپالایی انجام دهد و نفوذ آلودگی داشته باشد، آن را به گیاه میدهد و آلودگی به راحتی در محیط پخش میشود. البته جنس خاک در مناطق مختلف متفاوت است. مثلا خاکهای شمال بسیار حاصلخیز و با بالاترین ارزش گذاری اقتصادی هستند و خاکهایی که حاصلخیزی آنها کمتر میشود، ارزشگذاری اقتصادی پایینتری هم دارند. » به دنبال این توضیحات، هوشنگ جزی؛ مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری هم از وقوع ۳۰ سانتی متر فرونشست خاک در سال خبر داد.
جزی با تاکید بر اینکه امنیت غذایی کشور به دو فاکتور آب و خاک بستگی دارد، افزود: «مساله حفظ خاک حتی از آب مهمتر است، در واقع خاک بستر تولید و نگهداشت آب است. ۲۵ درصد تنوع زیستی و ژنتیکی کره زمین در خاک است و ۹۵ درصد مواد غذایی و پوشش مردم جهان از خاک تهیه میشود. یک سوم خاک قابل استفاده در دنیا از بین رفته است و علت آن انجام فعالیتهای نادرست انسانی است.» جزی افزود: «فرونشستهایی که در ایران اتفاق افتاده به خاطر از بین رفتن خاک است و متاسفانه این روند در کشور رو به افزایش است چنانکه میزان فرسایش خاک در کشور ۱۶٫۴ تن در هکتار است در حالی که متوسط فرسایش خاک در دنیا ۲ تا ۲٫۵ تن است. و در حال حاضر سالانه ۳۰ سانت فرونشست خاک داریم و فرونشست خاک در مناطقی همچون همدان وحشتناک و در اصفهان تهدیدی جدی است. در کشور ۶۴۲ دشت وجود دارد که ۴۷۰ دشت از این تعداد در مرحله بحرانی قرار دارند.»
- نویسنده : صدای هم وطن
Tuesday, 23 April , 2024