برنج، یکی از محصولات آب بر است و تامین آب کشاورزی برای کشت این محصول با توجه به محدودیت ذخایر سدها، امکان تامین آب برای کشت شلتوک و به طور کلی محصولات پرمصرف در استان خوزستان وجود ندارد و کشت برنج می تواند سبب بر هم خوردن تعادل منابع و مصارف آبی برای محیط زیست و دام ها شود.

کشت برنج در استان خوزستان ۲ برابر استان های شمالی کشور، آب مصرف می کند که دلیل اصلی آن هوای بسیار گرم و تبخیر بالا در این استان است. امسال بیش از ۳۸ درصد کاهش بارندگی در استان خوزستان ایجاد شده است که باید این کمبود مدیریت شود. همچنین در استان های بالادستی نیز که بیش از ۹۰ درصد آب مورد نیاز خوزستان از آنجا تامین می شود، ۴۵ درصد کاهش بارندگی ثبت شده است.

مشکل دیگر کشت برنج در جنوب کشور، عملکرد پایین در واحد سطح است که میزان تولید، فاصله قابل توجهی نسبت به استان های شمالی دارد زیرا میزان تولید در واحد سطح در استان خوزستان ۲.۵ تا ۳ هکتار است در حالی که این رقم در استان های شمالی ۳.۵ تا ۴.۵ هکتار است.

علیرضا مهاجر، معاون وزارت جهاد کشاورزی به تازگی با توجه به درجه بالای حرارت و میزان تبخیر در خوزستان، اظهار کرده است: «مصرف آب برای هر هکتار کشت برنج در خوزستان، بیش از ۲۲ هزار مترمکعب است، درحالی که این رقم در شالیزار های استان گیلان ۴ هزار، استان مازندران ۶ هزار و در استان گلستان ۸ هزار متر مکعب در هر هکتار است.»

استان های گیلان، مازندران و گلستان به دلیل برخورداری از بارش های فراوان و زمین های حاصلخیز تولید ۷۰ درصد برنج ایران را در دست دارند. حالا و با ممنوعیت کشت برنج در استان خوزستان، وزارت جهاد کشاورزی برای افزایش میزان تولید و حمایت از کشاورزان، طرح کشت قراردادی برنج در استان های مازندران و گیلان را اجرایی کرده و قرار است در سال زراعی پیش رو در ۴۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان های شمالی به اجرا درآید.

در این طرح مواد اولیه کشت و کار برنج از قبیل بذر، کود، سموم شیمیایی، حمایت های بیمه ای و حتی توصیه های فنی در اختیار کشاورزان قرار می گیرد و پس از برداشت، برنج تولید شده یا شلتوک آن به قیمت روز خریداری می شود و هزینه ها در این زمان از محصول فروخته شده کم خواهد شد.

با اجرای طرح کشت قراردادی، کشاورز دیگر دغدغه مالی نخواهد داشت و به راحتی حتی زمانی که قدرت تامین نقدینگی و تامین نهاده را ندارد می تواند کار خود را آغاز کند. افزایش درآمد کشاورزان، استفاده به موقع از نهاده چه از نظر کمیت و چه کیفیت از دیگر مزایای اجرای طرح قراردادی است که انتظار می رود با توجه به مزایای این طرح، استقبال بیشتری از سوی کشاورزان در سال های بعد انجام بگیرد و در سال های آتی تمامی اراضی شالیزاری کشور زیر کشت قراردادی برود.

با اجرایی شدن کشت قراردادی، میزان تولید برنج افزایش و در نتیجه نیاز کشور به واردات نیز کاهش خواهد یافت. انتظار بر این است که با حمایت همه جانبه از توسعه کمی و کیفی تولید و تقویت زیرساخت های تولید در استان های شمالی شاهد افزایش و پایداری تولید برنج داخلی باشیم.